Mua voucher, dแป‹ch vแปฅ Khรณa hแปc Social & Emotional Skills - Kแปน nฤƒng xรฃ hแป™i vร  thรดng minh cแบฃm xรบc (7-11 tuแป•i) online, giรก cแปฑc tแป‘t, giแบฃm giรก ฤ‘แบฟn 50%. chฦฐฦกng trรฌnh cลฉng cung cแบฅp cho bรฉ cรกc kแปน nฤƒng thiแบฟt lแบญp mแปฅc tiรชu vร  lรชn kแบฟ hoแบกch mแป™t cรกch khoa hแปc ฤ‘แปƒ ฤ‘แบกt ฤ‘ฦฐแปฃc nhแปฏng kแบฟt Lแป›p 7 Khoa hแปc xรฃ hแป™i 7 Giแบฃi bร i 1: Cรกc cuแป™c phรกt kiแบฟn ฤ‘แป‹a lรญ thแบฟ kแป‰ XV - XVI- Sรกch VNEN khoa hแปc xรฃ hแป™i lแป›p 7 trang 3. Phแบงn dฦฐแป›i sแบฝ hฦฐแป›ng dแบซn trแบฃ lแปi vร  giแบฃi ฤ‘รกp cรกc cรขu hแปi trong bร i hแปc. Cรกch lร m chi tiแบฟt, dแป… hiแปƒu, Hi vแปng cรกc em hแปc sinh nแบฏm tแป‘t kiแบฟn thแปฉc bร i hแปc. B. Bร i tแบญp vร  hฦฐแป›ng dแบซn giแบฃi A. Hoแบกt ฤ‘แป™ng khแปŸi ฤ‘แป™ng Sรกng 8/7, thรญ sinh tham dแปฑ kแปณ thi tแป‘t nghiแป‡p THPT sแบฝ lร m bร i thi mรดn Khoa hแปc Tแปฑ nhiรชn (Vแบญt lรฝ, Hรณa hแปc, Sinh hแปc) hoแบทc Khoa hแปc Xรฃ hแป™i (Lแป‹ch sแปญ, ฤแป‹a lรฝ, Giรกo dแปฅc Cรดng dรขn). Thแปi gian lร m bร i cแปงa tแปซng mรดn thi thร nh phแบงn trong bร i thi tแป• hแปฃp lร  50 phรบt. Nhฦฐ vแบญy, tแป•ng thแปi gian lร m bร i thi tแป• hแปฃp sรกng nay cแปงa thรญ sinh sแบฝ lร  150 phรบt. Kแปท luแบญt nhiแปu lรฃnh ฤ‘แบกo Bแป™ GD-ฤT, Viแป‡n Hร n lรขm Khoa hแปc xรฃ hแป™i Viแป‡t Nam 20/10/22 18:21 GMT+7 934 liรชn quan Gแป‘c UBKT Trung ฦฐฦกng ฤ‘แป nghแป‹ Bแป™ Chรญnh trแป‹ xem xรฉt, thi hร nh kแปท luแบญt Ban cรกn sแปฑ ฤ‘แบฃng Bแป™ Giรกo dแปฅc vร  ฤร o tแบกo nhiแป‡m kแปณ 2016-2021. Title: Giรกo trรฌnh Chแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i khoa hแปc. Author (s): Bแป™ GD-ฤT. Abstract: Bแบฃn thแบฃo Giรกo trรฌnh chแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i khoa hแปc dรนng cho giแบฃng dแบกy cรกc mรดn lรฝ luแบญn chรญnh trแป‹ cho khแป‘i trฦฐแปng ฤ‘ร o tแบกo chuyรชn vร  khรดng chuyรชn vแป lรฝ luแบญn chรญnh trแป‹ trรฌnh ฤ‘แป™ ฤ‘แบกi hแปc, do Bแป™ Giรกo dแปฅc Fast Money. CNXHKH-Bร i thu hoแบกch-50-Nguyแป…n Thแป‹ Thanh Ngรขn-31211020578-Chiแปu 5-22D1POL51002536-A302Bร€I THU HOแบ CHฤแป€ Bร€ITRรŒNH Bร€Y Nแป˜I DUNG Cฦ  BแบขN CแปฆA TแปชNG CHฦฏฦ NG TRONG CHฦฏฦ NG TRรŒNH HแปŒC 7 chฦฐฦกng. SAU Mแป–I CHฦฏฦ NG HรƒY RรšT RA ร NGHฤจA ฤแปI VแปšI BแบขN THร‚N, GIA ฤรŒNH, DOANH NGHIแป†P, ฤแบคT 1 Nhแบญp mรดn chแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i khoa hแปc1. Nแป™i dung cแป‘t lรตi *Cรกc giai ฤ‘oแบกn phรกt triแปƒn vร  phรกt triแปƒn CNXHKH; Lรชnin vแบญn dแปฅng vร  phรกt triแปƒn CNXHKH trong ฤ‘iแปu kiแป‡n mแป›i; Sแปฑ vแบญn dแปฅng vร  phรกt triแปƒn sรกng tแบกo cแปงa CNXHKH tแปซ sau khi Lรชnin qua ฤ‘แปi ฤ‘แบฟn nay*ฤแป‘i tฦฐแปฃng nghiรชn cแปฉu nghiรชn cแปฉu qui luแบญt, tรญnh quy luแบญt chรญnh trแป‹ - xรฃ hแป™i cแปงa quรก trรฌnh ra ฤ‘แปi, phรกttriแปƒn cแปงa hรญnh thรกi KT-XH cแป™ng sแบฃn chแปง nghฤฉa; nghiรชn cแปฉu con ฤ‘ฦฐแปng, biแป‡n phรกp nhแบฑm chuyแปƒn biแบฟn XH tแปซ CNTB lรชn CNXH vร  CMCS*Phฦฐฦกng phรกp nghiรชn cแปฉu phฦฐฦกng phรกp luแบญn chung, phฦฐฦกng phรกp kแบฟt hแปฃp logic vร  lแป‹ch sแปญ, khแบฃo sรกt vร  phรขn tรญch vแป mแบทt chรญnh trแป‹ - xรฃ hแป™i dแปฑa trรชn cรกc ฤ‘iแปu kiแป‡n KT-XH cแปฅ thแปƒ, phฦฐฦกng phรกp so sรกnh vร  cรณ tรญnh liรชn ngร nh2. Vแบญn dแปฅng Mแป™t sแป‘ bร i hแปc lแป›n cแปงa ฤแบฃng ta gรณp phแบงn phรกt triแปƒn chแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i khoa hแปc trong thแปi kแปณ mแป›i khรดng ngแปซng sรกng tแบกo trรชn cฦก sแปŸ kiรชn ฤ‘แป‹nh mแปฅc tiรชu ฤ‘แป™c lแบญp dรขn tแป™c vร  CNXH; ฤ‘แป•i mแป›i phแบฃi luรดn luรดn quรกn triแป‡t quan ฤ‘iแปƒm โ€œdรขn lร  gแป‘cโ€; ฤ‘แบทt lแปฃi รญch quแป‘c gia โ€“ dรขn tแป™c lรชn trรชn hแบฟt; thฦฐแปng xuyรชn tแปฑ ฤ‘แป•i mแป›i, xรขy dแปฑng ฤ‘แป™i ngลฉ cรกn bแป™ cแบฅp chiแบฟn lฦฐแปฃc, chแป‰nh ฤ‘แป‘n ฤแบฃng, chแป‘ng mแปi biแปƒu hiแป‡n cฦก hแป™i chแปง nghฤฉa, dao ฤ‘แป™ng, thoรกi hรณa, biแบฟn chแบฅt trong ฤ‘แบฃng vร  cแบฃ xรฃ hแป™i, giรกo dแปฅc lรฝ luแบญn chรญnh trแป‹ - xรฃ hแป™i mแป™t cรกch cฦก bแบฃn khoa hแปc; ฤ‘แบฉy mแบกnh cรดng nghiแป‡p hรณa, hiแป‡n ฤ‘แบกi hรณa ฤ‘แบฅt nฦฐแป›c. mแปŸ rแป™ng hแปฃp tรกc quแป‘c tแบฟ, tiแบฟn hร nh hแป™i nhแบญp quแป‘c tแบฟ. Bแบฃn thรขn cรณ thรกi ฤ‘แป™ hแปc nghiรชm tรบc mรดn CNXH trรชn trฦฐแปng lแป›p, xรขy dแปฑng niแปm tin khoa hแปc vร o mแปฅc tiรชu, lรฝ tฦฐแปŸng XHCN vร  con ฤ‘ฦฐแปng ฤ‘i lรชn CNXH. 1Chฦฐฦกng 2 Sแปฉ mแป‡nh lแป‹ch sแปญ cแปงa giai cแบฅp cรดng nhรขn1. Nแป™i dung cแป‘t lรตi *GCCN ฤแบทc ฤ‘iแปƒm lร  giai cแบฅp lao ฤ‘แป™ng bแบฑng phฦฐฦกng thแปฉc cรดng nghiแป‡p; ฤ‘แบกi biแปƒu cho lแปฑc lฦฐแปฃng sแบฃn xuแบฅt tiรชn tiแบฟn, cho phฦฐฦกng thแปฉc sแบฃn xuแบฅt tiรชn tiแบฟn; cรณ รฝ thแปฉc tแป• chแปฉc kแปท luแบญt cao; lร  giai cแบฅp cรณ tinh thแบงn cรกch mแบกng triแป‡t ฤ‘แปƒ; cรณ bแบฃn chแบฅt quแป‘c tแบฟ. Skip to documentHomeMy LibraryDiscoveryInstitutionsฤแบกi hแปc Kinh tแบฟ Quแป‘c dรขnTrฦฐแปng ฤแบกi hแปc Bรกch khoa Hร  Nแป™iTrฦฐแปng ฤแบกi hแปc Ngoแบกi ngแปฏ- ฤแบกi hแปc Quแป‘c gia Hร  Nแป™iTrฦฐแปng ฤแบกi hแปc Tร i chรญnh - MarketingTrฦฐแปng ฤแบกi hแปc FPTTrฦฐแปng ฤแบกi hแปc Kinh tแบฟ Thร nh phแป‘ Hแป“ Chรญ MinhTrฦฐแปng ฤแบกi hแปc Ngoแบกi thฦฐฦกngTrฦฐแปng ฤแบกi hแปc Bรกch Khoa - ฤแบกi hแปc ฤร  NแบตngRoyal Melbourne Institute of Technology University VietnamTrฦฐแปng ฤแบกi hแปc Kinh tแบฟ, ฤแบกi hแปc ฤร  NแบตngTrฦฐแปng ฤแบกi hแปc Cรดng nghแป‡ Thร nh phแป‘ Hแป“ Chรญ MinhVan Lang UniversityTrฦฐแปng ฤแบกi hแปc Cรดng nghiแป‡p Hร  Nแป™iTrฦฐแปng ฤแบกi Hแปc Nแป™i Vแปฅ Hร  Nแป™iฤแบกi hแปc Hoa SenSee all InstitutionsCoursesPopularPhysics 1 PHYS130902Marketing Essential MEKinh tแบฟ chรญnh trแป‹ Mรกc-Lรชnin, Viแป‡n ฤ‘ร o tแบกo Chแบฅt lฦฐแปฃng cao KTCTML, CLC2021Kinh tแบฟ chรญnh trแป‹ Mรกc Lรชnin SSH1121Giรกo dแปฅc quแป‘c phรฒng an ninh 21DDS1Aquแป‘c phรฒng an ninh 1 17attMarketing Principles MKTG1205Kinh tแบฟ chรญnh trแป‹ Mรกc - Lรชnin 306103QS chung vร  KCT b แบฏn sรบng AK MIL1130Strategy Management MGT3001kinh tแบฟ chรญnh trแป‹ POE 2021Summit 1 ENT403marketing Blaww2011Kinh tแบฟ chรญnh trแป‹ Mรกc- Lรชnin RCLP1211Chแปง Nghฤฉa Xรฃ hแป™i khoa hแปcTrendingNguyรชn lรฝ kแบฟ toรกnTiแบฟng Anh dแปฑ bแป‹ IELTS401Quแบฃn trแป‹ chiแบฟn lฦฐแปฃc BUS503121Law of Investments and Financial Markets LAW2485mรดi trฦฐแปng vร  phรกt triแปƒn bแปn vแปฏng 2021lรฝ luแบญn vฤƒn hแปc LLVH 2021Quแบฃn trแป‹ dแป‹ch vแปฅ du lแป‹ch lแปฏ hร nhฤแป‹nh giรก tร i sแบฃn ฤGTS2020Quแบฃn trแป‹ chแบฅt lฦฐแปฃng QTCL0101Quแบฃn trแป‹ hแปc QT28EconomicsAcademic English - Reading and Writingkinh tแบฟ vi mรดAccounting 7340301computer science 12345Newestkhรณa 12 phรกp luแบญt ฤ‘แบกi cฦฐฦกng ALDC 203Luแบญt lao ฤ‘แป™ng LLฤ2019Lแป‹ch sแปญ ฤแบฃngLuแบญt Dรขn sแปฑ 1 LDS1Macro Economics ECO201lแป‹ch sแปญ ฤ‘แบฃngkiแบฟn trรบc mรกy tรญnh ktmt 2022Kinh tแบฟ vi mรด LTA102tร i chรญnh doanh nghiแป‡p B06017structural analysys 1 KC1business Strategy 574Marketing Research MKT301Nghiรชn cแปฉu khoa hแปc NCKH 123cรดng nghแป‡ mรกy tรญnh CNTT200Hแป‡ ฤ‘iแปu hร nh ITEC2301DocumentsPopularOฬ‚N TAฬฃฬ‚P GIUฬ›ฬƒA KIฬ€ - 310 caฬ‚u hoฬ‰i traฬ†ฬc nghieฬฃฬ‚m trieฬ‚ฬt hoฬฃcBaฬ€i taฬฃฬ‚p Nguyeฬ‚n lyฬ keฬ‚ฬ toaฬn RevisedTrแบฏc nghiแป‡m kinh tแบฟ vฤฉ mรด chฦฐฦกng 1,2,3ETS 2020 GIแบขI CHI TIแบพT TEST 6ฤ‘แป cฦฐฦกng triแบฟt hแปc Mรกc-Lรช ninchแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i khoa hแปc - quan ฤ‘iแปƒm cแปงa chแปง nghฤฉa mรกc lenin vแป vแบฅn ฤ‘แป tรดn giรกoMแบซu ฤ‘แป thi trแบฏc nghiแป‡m CnxhkhTแป•ng hแปฃp kiแบฟn thแปฉc Toรกn Cao Cแบฅp AAAclassTรญch lลฉy tฦฐ bแบฃn vร  รกp dแปฅng nรณ vร o tรฌnh hรฌnh kinh tแบฟ แปŸ Viแป‡t NamCau hoi trac nghiem tin hoc co ban chung chi cntt co banPhรขn tรญch SWOT cแปงa TH true milkCSI 104 test - CSIChuแบฉn bแป‹ TN VLฤC1342 cรขu trแบฏc nghiแป‡m kinh tแบฟ vi mรด600 cรขu trแบฏc nghiแป‡m Tฦฐ tฦฐแปŸng Hแป“ Chรญ MinhTrending32 - Ngรด Thแป‹ Thu Thuแปท - Cรดng ty Cแป• phแบงn Giao Hร ng Tiแบฟt Kiแป‡mBร i tแป•ng hแปฃp word lร m thuyแบฟt trรฌnh mรดn Mar dแป‹ch vแปฅThแบฃo luแบญn Luแบญt Lao ฤแป™ng chฦฐฦกng 1Complete Ielts. Bands - Workbook with Answers Brook-Hart Guy, Jakeman Vanessa. z-libLรฝ thuyแบฟt Lฤ 2 - Thแบฃo luแบญn lแบงn 2 mรดn Luแบญt lao ฤ‘แป™ng - Lรฝ thuyแบฟtSHTT - THแบขO LUแบฌN 1 - trรฒ cแปงa trong viแป‡c hรฌnh thร nh chแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i khoa hoฬฃc. Yฬ nghiฬƒa phฦฐฦกng phaฬp luรขฬฃn ฤ‘รดฬi vฦกฬi viรชฬฃc hoฬฃc tรขฬฃp mรดn chuฬ‰ nghiฬƒa xaฬƒ hรดฬฃi khoa hoฬฃc cuฬ‰a sinh viรชn hiรชฬฃn biแบฟn ฤ‘แป•i giai cแบฅp cรดng nhรขn so vแป›i thแบฟ kแป‰ XIX3. Cau hoi baฬ€i taฬฃฬ‚p chuong 3 Cnxhkh[123doc] - tron-goi-bai-tap-trac-nghiem-nhap-mon-internet-va-elearning-ehou-luyen-tap-kiem-tra-thi ฤ‘รกo abรกo cรกo cรดng nghแป‡ phแบงn mแปmBรกo cรกo thแปฑc tแบฟ ngร nh DฦฐแปฃcBร i tแบญp tร i chรญnh doanh nghiแป‡p chฦฐฦกng 4Thแปฑc trแบกng cแปงa Giai cแบฅp Cรดng nhรขn Viแป‡t Nam trong giai ฤ‘oแบกn hiแป‡n nay. Nhแปฏng giแบฃi phรกp ฤ‘แปƒ Giai cแบฅp Cรดng nhรขn hoร n thร nh vai trรฒ trong sแปฑ nghiแป‡p Cรดng nghiแป‡p hoรก - Hiแป‡n ฤ‘แบกi hoรก ฤ‘แบฅt Writing 1 5th edition Answer KeyNewestHแบกt chรดm chรดm 1 - hu8iojkMOฬ‚N KIEฬ‚ฬN THUฬ›ฬC Chung - Thaฬi Nguyeฬ‚nBT TN C - Tu Tuong HCM C5Tong hop BA ve yeu cau hoan tra chi phi dao tao fnPhieฬ‚ฬu ฤ‘aฬ†ng kyฬ duฬ›ฬฃ tuyeฬ‚ฬ‰n VKS tiฬ‰nh Huฬ›ng Yeฬ‚nTaฬ€i lieฬฃฬ‚u chung in - sadฤoฬ›n xin xeฬt toฬ‚ฬt nghieฬฃฬ‚pTIฬ‰Eฬ‚U-LUAฬฃฬ‚N-TMQT - sadNHAฬ‚N VIEฬ‚N TUฬ› VAฬ‚ฬN CHOฬ‚ฬT ฤOฬ›1UBND TIฬ‰NH NINH BIฬ€NHTUYEฬ‚ฬ‰N-DUฬฃNG- MarketingHรฒa-BInh - glamorous120-idiom-speaking - Idioms hay trong ielts speakingThuแบญn lแปฃi vร  thรกch thแปฉc cแปงa GCCN VNTIN-GIแบข - sรขddsaBooksDonne ai tempi dell'oscuritร . Voci di detenute politiche dell'Argentina della dittatura militare Norma V. BertiUtdanning, ulikskap og urettferd Steinar BรธyumLe serie sono serie. Seconda stagione D. CardiniAuditing and Assurance Services an Applied Approach Iris StuartMarketing Channels Bert RosenbloomHuman Resource Management - Organisationens hjรคrta Anders Lindmark, Thomas ร–nnevikK. Bernardo KucinskiFrysk Wurdboek Hรขnwurdboek Fan'E Fryske Taal ; Mei Dรชryn Opnommen List Fan Fryske Plaknammen List Fan Fryske Gemeentenammen. 2. Nederlรขnsk - Frysk Visser W.Giรกo trรฌnh luแบญt thu Thแป‹ Thแปงy Nguyแป…nTratado de fisiologia Medica Arthur Clifton Guyton; John E. Hall, Arthur C. GuytonTฦฐ tฦฐแปŸng Hแป“ CHรญ Minh Bแป™ Giรกo dแปฅc vร  ฤ‘ร o tแบกoPrinciples of Microeconomics Gregory Mankiw; Joshua Gans; Stephen KingLaw Express Land Law John DuddingtonAccounting Principles Weygandt; Kimmel; Kieso; B. Trenholmcแปฅc diแป‡n kinh tแบฟ thแบฟ giแป›i vรต ฤ‘แบกi lฦฐแปฃcThis is a Premium Document. Some documents on Studocu are Premium. Upgrade to Premium to unlock is a Premium Document. Some documents on Studocu are Premium. Upgrade to Premium to unlock is a previewDo you want full access? Go Premium and unlock all 22 pagesAccess to all documents Get Unlimited Downloads Improve your grades CHฦฏฦ NG 1 NHแบฌP Mร”N CHแปฆ NGHฤจA Xรƒ Hแป˜I KHOA HแปŒC I. Sแปฑ ra ฤ‘แปi cแปงa chแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i CNXH khoa hแปc 1. Hoร n cแบฃnh lแป‹ch sแปญ ra ฤ‘แปi cแปงa CNXH khoa hแปc a ฤiแปu kiแป‡n kinh tแบฟ - xรฃ hแป™i - Kinh tแบฟ cรกch mแบกng cรดng nghiแป‡p 40โ€™/XIX - Xรฃ hแป™i phong trร o cรดng nhรขn b Tiแปn ฤ‘แป khoa hแปc tแปฑ nhiรชn vร  tฦฐ tฦฐแปŸng lรฝ luแบญn - Khoa hแปc tแปฑ nhiรชn hแปc thuyแบฟt tiแบฟn hรณa; ฤ‘แป‹nh luแบญt bแบฃo toร n vร  chuyแปƒn hรณa nฤƒng lฦฐแปฃng; hแปc thuyแบฟt tแบฟ bร o. Tฦฐ tฦฐแปŸng lรฝ luแบญn - - Triแบฟt hแปc cแป• ฤ‘iแปƒn ฤแปฉc - - KTCT cแป• ฤ‘iแปƒn Anh - - CNXH khรดng tฦฐแปŸng Phรกp 2. Vai trรฒ cแปงa C. Mรกc 1818-1883 vร  Ph. ฤ‚ngghen 1820-1895 - Sแปฑ chuyแปƒn biแบฟn lแบญp trฦฐแปng triแบฟt hแปc vร  lแบญp trฦฐแปng chรญnh trแป‹ - Ba phรกt kiแบฟn vฤฉ ฤ‘แบกi cแปงa C. Mรกc vร  Ph. ฤ‚ngghen - Tuyรชn ngรดn cแปงa ฤแบฃng Cแป™ng sแบฃn ฤ‘รกnh dแบฅu sแปฑ ra ฤ‘แปi cแปงa CNXH khoa hแปc II. Cรกc giai ฤ‘oแบกn phรกt triแปƒn cฦก bแบฃn cแปงa CNXH khoa hแปc tham khแบฃo 1. vร  phรกt triแปƒn chแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i khoa hแปc - Thแปi kแปณ tแปซ 1848 ฤ‘แบฟn Cรดng xรฃ Pari 1871 - Thแปi kแปณ sau Cรดng xรฃ Pari ฤ‘แบฟn 1895 2. vแบญn dแปฅng vร  phรกt triแปƒn chแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i khoa hแปc trong ฤ‘iแปu kiแป‡n mแป›i - Thแปi kแปณ trฦฐแป›c Cรกch mแบกng Thรกng Mฦฐแปi Nga - Thแปi kแปณ sau Cรกch mแบกng Thรกng Mฦฐแปi Nga 3. Sแปฑ vแบญn dแปฅng vร  phรกt triแปƒn sรกng tแบกo cแปงa chแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i khoa hแปc tแปซ sau khi qua ฤ‘แปi ฤ‘แบฟn nay III. ฤแป‘i tฦฐแปฃng, phฦฐฦกng phรกp vร  รฝ nghฤฉa cแปงa viแป‡c nghiรชn cแปฉu chแปง nghฤฉa xรฃ hแป™i khoa hแปc 1 ฤแป‘i tฦฐแปฃng nghiรชn cแปฉu Why is this page out of focus?This is a Premium document. Become Premium to read the whole is this page out of focus?This is a Premium document. Become Premium to read the whole is this page out of focus?This is a Premium document. Become Premium to read the whole is this page out of focus?This is a Premium document. Become Premium to read the whole is this page out of focus?This is a Premium document. Become Premium to read the whole is this page out of focus?This is a Premium document. Become Premium to read the whole is this page out of focus?This is a Premium document. Become Premium to read the whole is this page out of focus?This is a Premium document. Become Premium to read the whole document. ๏ปฟCรขu 1 Hรฃy nแป‘i tรชn cรกc nhรขn vแบญt แปŸ bรชn trรกi vแป›i nแป™i dung lแป‹ch sแปญ แปŸ cแป™t bรชn quแป‘c hiแป‡u nฦฐแป›c ta lร  ฤแบกi Cแป“ Tiรชn ฤ‘แป‹nh bแป chแปฉc Tiแบฟt ฤ‘แป™ bแป quyแปn lแปฃi riรชng cแปงa dรฒng hแป, ฤ‘แบทt lแปฃi รญch dรขn tแป™c lรชn thแบฏng quรขn Tแป‘ng xรขm lฦฐแปฃc lแบงn thแปฉ nhแบฅt3. Chuyแปƒn kinh ฤ‘รด tแปซ Hoa Lฦฐ vแป Thฤƒng Long Xem lแปi giแบฃi Cรขu 2 Dแปฑa vร o nแป™i dung ฤ‘รฃ hแปc, hรฃya. Vแบฝ sฦก ฤ‘แป“ bแป™ mรกy nhร  nฦฐแป›c thแปi Tiแปn Lรช, thแปi Trแบงnb. Nhแบญn xรฉt vแป tแป• chแปฉc bแป™ mรกy nhร  nฦฐแป›c thแปi Trแบงn so vแป›i thแปi Tiแปn Lรช Xem lแปi giแบฃi Cรขu 3 Lแบญp bแบฃng thแป‘ng kรช theo yรชu cแบงu sauLฤฉnh vแปฑcThแปi LรฝThแปi TrแบงnThแปi Hแป“Nรดng nghiแป‡pThแปง cรดng nghiแป‡pThฦฐฦกng nghiแป‡pTฦฐ tฦฐแปŸng, tรดn giรกoVฤƒn hรณaGiรกo dแปฅc Xem lแปi giแบฃi Cรขu 4 Trรฌnh bร y cuแป™c khรกng chiแบฟn chแป‘ng ngoรฃi รขm tiรชu biแปƒu ฤ‘แปƒ lแบกi cho em แบฅn tฦฐแปฃng sรขu ฤ‘แบญm nhแบฅt tแปซ ฤ‘รณ rรบt ra bร i hแปc vแป nghแป‡ thuแบญt quรขn sแปฑ cแปงa รดng cho ta. Cho biแบฟt bร i hแปc ฤ‘รณ vแป sau vแบญn dแปฅng trong cรกc cuแป™c khรกng chiแบฟn chแป‘ng ngoแบกi xรขm cแปงa dรขn tแป™c nhฦฐ thแบฟ nร o? Xem lแปi giแบฃi Recently, the press says a lot about the state of our country's current stagnation in scientific activity in general, humanities and social sciences in particular. Many authors have mentioned many reasons for this situation, which comes to the backwardness of scientific research methods. To contribute to the improvement of scientific activity in this field, the author of this article would like to introduce some notion of scientific research in social sciences and humanities, widely used by occidental scientists. He pays special attention to scientificity and the scientific method that all work must respect. Discover the world's research25+ million members160+ million publication billion citationsJoin for free T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 TรNH KHOA HแปŒC Vร€ NGHIรŠN CแปจU KHOA HแปŒC Xรƒ Hแป˜I - NHร‚N Vฤ‚N Tr๎’ซ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎„๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒˆ๎Œ1๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎€ถ๎‹ฑ๎€ƒ๎“๎‹๎Œฉ๎๎€๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉi h๎•c C๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ Thรดng tin chung ๎€ฑ๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎‘๎‹๎Œต๎‘๎€ 02/01/2013 ๎€ฑ๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎‹๎Œญ๎“๎€ƒ๎‘๎‹๎Œต๎‘๎€๎€ƒ19/06/2013 Title Scientificity and research in Social Sciences and Humanities Tแปซ khรณa ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€ƒ- ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€๎€ƒ๎€ณ๎‹๎‹ฑ๎‹ฏ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€๎€ƒ๎€ท๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€๎€ƒ๎€ท๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด Keywords Natural Sciences, Social Sciences, Humanities, Scientific Method, Scientificity, Criteria ABSTRACT Recently, the press says a lot about the state of our country's current stagnation in scientific activity in general, humanities and social sciences in particular. Many authors have mentioned many reasons for this situation, which comes to the backwardness of scientific research methods. To contribute to the improvement of scientific activity in this field, the author of this article would like to introduce some notion of scientific research in social sciences and humanities, widely used by occidental scientists. He pays special attention to scientificity and the scientific method that all work must respect. Tร“M TแบฎT ๎€ช๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€๎€ƒ๎…๎ฉ๎’๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎‰๎˜๎€ƒ๎™๎‰๎€ƒ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎•๎Œฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎€ƒ๎—๎•๎๎€ƒ๎‹๎Œ๎๎‘๎€ƒ๎‘๎„๎œ๎€ƒ๎†๎ฏ๎„๎€ƒ๎‘๎‹ฑ๎ฃ๎†๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎’๎Œฉ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎ก๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎•๎Œ๎ฒ๎‘๎Š๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎Œ๎‰๎˜๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎Œซ๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎ƒฟ๎‰๎€ƒ๎†๎Œต๎“๎€ƒ๎ƒฟ๎‡๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎‰๎˜๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎‡๎Œณ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎‡๎‘๎€ƒ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎•๎Œฉ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎‡๎‘๎€ƒ ๎–๎น๎€ƒ ๎๎Œฉ๎†๎€ƒ ๎‹๎Œต๎˜๎€ƒ ๎™๎‰๎€ƒ ๎“๎‹๎‹ฑ๎‹ฏ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฑ๎˜๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎Œน๎๎€ƒ๎๎ญ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎Š๎น๎“๎€ƒ๎“๎‹๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎†๎Œซ๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎Œ๎๎‘๎€ƒ๎‹๎’๎Œฉ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎ก๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ ๎™๎น๎†๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€๎€ƒ ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎Œซ๎€ƒ๎…๎ช๎Œ๎€ƒ๎™๎Œ๎‡๎—๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎๎˜๎™๎‘๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฃ๎Œ ๎—๎‹๎Œ๎๎˜๎€ƒ๎๎ก๎—๎€ƒ ๎–๎™๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎‘๎Œ๎๎๎€ƒ ๎™๎‰๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎ฑ๎˜๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎•๎†๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ ๎™๎น๎†๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎ก๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎‹ฑ๎ซ๎†๎€ƒ๎–๎ต๎€ƒ๎‡๎ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎•๎ก๎‘๎Š๎€ƒ๎•๎ญ๎Œ๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฃ๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฑ๎˜๎€ƒ๎“๎‹๎‹ฑ๎‹ฏ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ท๎ซ๎œ๎€‘๎€ƒ๎€ท๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎Œซ๎€ƒ๎ƒฟ๎Œฟ๎†๎€ƒ๎…๎Œ๎๎—๎€ƒ๎๎‹ฑ๎˜๎€ƒ๎ƒช๎€ƒ๎ƒฟ๎‡๎‘๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎‹ฑ๎‹ฏ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎•๎Œ๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฑ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎‰๎˜๎€ƒ๎“๎‹๎Œซ๎Œ๎€ƒ๎…๎Œซ๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎Œซ๎๎€‘ Th๎“ก๎Œ๎€ƒ๎Š๎Œ๎„๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎„๎€๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ta ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…u v๎“… ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎•๎’ฅng ๎—๎•๎ต๎€ƒ ๎—๎•๎“‹ hi๎“‹n nay c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎‘๎‘ญ๎“Ÿc ta trong ho๎’ฅ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ng khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎€‹๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-๎€ฑ๎€น๎€Œ๎€ƒ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎•๎Œ๎ฒ๎‘๎Š๎€‘๎€ƒ ๎€ฑ๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ ๎Š๎Œ๎’ง ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎ƒฟ๎“… c๎’ฑ๎“๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒn nhi๎“…๎˜๎€ƒ ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎‡๎’ฏ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒtr๎’ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ๎—๎“ฏ s๎“ต k๎“…๎๎€ƒ๎‹๎ญ๎๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ ๎†๎‹๎“ƒ qu๎’ง๎‘๎€ƒ๎๎ƒช๎€๎€ƒhay vi๎“‹๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซ๎˜๎€ƒ๎—๎‘ญ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎““๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎Š๎ซ๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn ch๎’ฉ๎—๎€ƒ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎‹๎’ฅn ch๎“ƒ c๎“ซ๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎“i ๎‘๎Š๎‡Š๎€ƒ๎๎ช๎๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-๎€ฑ๎€น๎€๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn s๎“ต l๎’ฅc h๎’ฑu v๎“… ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€‘ ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎‡๎“p T๎Œฉ๎“๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎•c c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎€ท๎•๎‘ญ๎“กng ๎„ˆ๎’ฅi h๎“‘c C๎’ซ๎‘๎€ƒ ๎€ท๎‹๎‘ซ๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎๎’ฑ๎“๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎–๎„๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“nh k๎‡ค๎€๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎–๎„๎‘๎€ƒKhoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒh๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc๎€๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ป๎Œ๎€ƒ๎๎˜๎“•๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… c๎’ฑ๎“๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎๎ช๎€ƒ๎…๎’ฉ๎œ๎€ƒ๎๎ซ๎˜๎€ƒ๎‘๎„๎œ๎€ƒ๎Š๎Œ๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ ๎™๎“ต๎†๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎†๎บ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎„๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎•๎„๎‘๎‹๎€ƒlu๎’ฑn, th๎’ฑ๎๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎ด๎— ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎๎‘ซ๎€ƒ๎‹๎“—, khi๎“ƒn cho ch๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…u h๎’ฅn ch๎“ƒ๎€‘๎€ƒ๎„ˆ๎น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎†๎’ง khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎Š๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎“ฉc. Hy v๎“‘๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎ช๎Œ๎€ƒ๎™๎Œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎–๎“ ๎Š๎น๎“๎€ƒ๎“๎‹๎’ซ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎๎€ƒ๎–๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎““ nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎๎‘ซ๎€ƒ๎‹๎“— v๎“… ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒt, ho๎’ป๎†๎€ƒ๎ด๎—๎€ƒ๎•๎„๎€๎€ƒs๎“ m๎“ฃ ra cu๎“๎†๎€ƒ๎—๎•๎„๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎“™i, tranh lu๎’ฑn khoa h๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ho๎’ฅ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ng h๎“‘c thu๎’ฑt v๎“… ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€๎€ƒ ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎“ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎“ฃi s๎’ณc. T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 1 Vแป€ TรŠN GแปŒI KHOA HแปŒC Xรƒ Hแป˜I Vร€ KHOA HแปŒC NHร‚N Vฤ‚N T๎“ฏ ๎๎ซ๎˜๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎‚ฉ khoa h๎“‘c ๎‚ช๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ๎—๎„๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng ng๎‹๎†ญ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎“๎†๎€ƒ ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ตc khoa h๎“‘c ๎‚ฑ k๎“ป thu๎’ฑ๎—๎€‘๎€ƒ๎€ท๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎•๎’ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎“ x๎’งy ra ๎“ฃ ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ๎—๎„๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎๎“ ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎’ณp th๎“ƒ gi๎“Ÿi ๎ƒฟ๎“…๎˜๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎™๎’ฑy. Trong World Social Science Report c๎“ซ๎„๎€ƒ๎€ธ๎€ฑ๎€จ๎€ถ๎€ฆ๎€ฒ๎€ƒ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ๎€”๎€œ๎€œ๎€œ๎€๎€ƒ๎‹๎„๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“—ng ch๎“ซ ๎…๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎‘๎‹๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎›๎ฐ๎—๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ ๎‚ฉ Theo ๎†๎ฉ๎†๎‹ hi๎“‡u c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎’ฑ๎—๎€ƒ๎‘๎Š๎“ณ๎€ƒ๎‚ณ๎–๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎†๎ˆ๎‚ด๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ๎ƒฟ๎“—๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎น๎„๎€ƒ ๎™๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎—๎“ต๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎“ฏ๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ xu๎’ฉt hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ ๎‹๎““๎Œ dai d๎’ท๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎“…๎€ƒ ๎ƒช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ ๎๎ช ๎Š๎ต ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎† ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ ๎†๎น th๎“ตc s๎“ต๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎† ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š ๎‚ช A. Kazancigil & D. Makinson, 1999, ๎€ฑ๎Š๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎‡๎บ๎‘๎Š๎€ƒ๎๎“ch s๎“ฑ๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ta th๎’ฉy r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ฒ๎‘๎€ƒg๎“‘๎Œ๎€ƒ๎‚ฉ sciences humaines ๎‚ช๎€ƒ๎€‹๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc h๎’ซ๎˜๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“Ÿc de Condorcet, v๎“ฏ๎„๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎Ž๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎“ƒ gia v๎“ฏ๎„๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎€ณ๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎€‹๎€”๎€š๎€—๎€–๎€ƒ- 1794 s๎“ฑ d๎“ฉng l๎’ซ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซ๎˜๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎“๎‹๎’ญm Esquisse ๎‡๎€Š๎˜๎‘๎€ƒ๎—๎„๎…๎๎ˆ๎„๎˜๎€ƒ๎‹๎Œ๎–๎—๎’๎•๎Œ๎”๎˜๎ˆ๎€ƒ๎‡๎ˆ๎–๎€ƒ๎“๎•๎’๎Š๎•๎ฑ๎–๎€ƒ๎‡๎ˆ๎€ƒ๎๎€Š๎ˆ๎–๎“๎•๎Œ๎—๎€ƒhumain๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc vi๎“ƒ๎—๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ฟ๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎’งng th๎“กi gian 1793-๎€”๎€š๎€œ๎€—๎€ƒ๎—๎•๎‘ญ๎“Ÿc khi t๎“ต ๎–๎ฉ๎—๎€‘๎€ƒ๎€ท๎˜๎œ๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎—๎“ฏ khi xu๎’ฉt hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎ฒ๎‘๎€ƒ๎Š๎“‘๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ต๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒm๎“๎—๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎‚ฉ khoa h๎“‘c ๎‚ช๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎‘๎„๎œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“t ch๎’ป๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ๎‡๎ช๎Œ๎€๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒkh๎“•๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒKhoa h๎•๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒh๎กi ๎™๎ช๎€ƒKhoa h๎•๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎—๎•๎’ง๎Œ๎€ƒ๎”๎˜๎„๎€ƒ๎”๎˜๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡n nhi๎“…u th๎“ƒ k๎“น. ๎“ข ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ท๎ซ๎œ๎€๎€ƒ๎๎’ป๎†๎€ƒ๎‡๎ฟ๎€ƒtruy๎“…n th๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎„๎Œ๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒh๎“๎Œ๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎“ฏ th๎“กi Hy L๎’ฅp c๎“™ ๎ƒฟ๎’ฅi, ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu v๎“… ๎‹๎„๎Œ๎€ƒ ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒch๎“ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“t khoa h๎“‘c t๎“ฏ gi๎“ณa th๎“ƒ k๎“น ๎€”๎€œ๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu k๎“ƒ th๎“ฏa nh๎“ณng ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎“ตu v๎“… ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu trong khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎€‹๎€ฎ๎€ซ๎€ท๎€ฑ๎€Œ๎€‘๎€ƒ๎€ค๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎’๎๎—๎ˆ๎€ƒ1798-1857๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฟ c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒh๎“i h๎“‘c hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅ๎Œ๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi r๎’ฉ๎—๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ฅng m๎“ khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎›๎ฉ๎†๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒhi๎“‹n ra s๎“ต b๎’ฉt ๎“™n c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎Ž๎‹๎˜๎œ๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎‘ญ๎“Ÿ๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ซy c๎’ง๎๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎“ซa gi๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎€ฑ๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎…๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ค๎‘๎‹๎€๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎•๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎‡๎’ฏ๎‘๎€ƒ๎—๎“ฏ๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎‡๎’๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ป๎Œ๎€ƒ๎‡๎“๎†๎‹๎€ƒ๎–๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎€น๎Œ๎“‹๎—๎€‘ ๎€ฆ๎น๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎€ณ๎‹๎ฉ๎† ๎—๎‹๎Œซ๎’๎€ƒ๎๎“๎†๎‹๎€ƒ๎–๎ต๎€ƒ๎‘๎‹๎ท๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎‡๎‘๎€ƒ๎…๎ก๎€ƒ๎†๎ฏ๎„๎€ƒ๎—๎•๎ด๎€ƒ๎—๎˜๎๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎๎’๎Œฉ๎Œ. h๎“i ๎‚ฑ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎“กi b๎’ฉy gi๎“ก๎€‘๎€ƒ๎ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎’ฉp ๎“ซ ๎‹๎’๎ช๎Œ๎€ƒ๎…๎ญ๎’๎€ƒ๎›๎ซ๎œ๎€ƒ ๎‡๎“ต๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎๎“๎—๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒh๎“‘๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎พ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎›๎ซ๎œ๎€ƒ ๎‡๎“ตng ki๎“ƒn th๎“ญc khoa h๎“‘c v๎“… ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i b๎’ตng m๎“๎—๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎๎˜๎’ฑn ch๎’ปt ch๎“ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎€ฎ๎€ซ๎€ท๎€ฑ๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎Œ๎“ƒ๎“๎€ƒ ๎…๎‘ญ๎“Ÿc A. ๎€ฆ๎’๎๎—๎ˆ๎€๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i h๎“‘๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎€ฐ๎€‘๎€ƒ๎€บ๎ˆ๎…๎ˆ๎•๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€จ๎€‘๎€ƒ๎€ง๎˜๎•๎Ž๎ˆ๎Œ๎๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎“ตu to l๎“Ÿn trong vi๎“‹๎†๎€ƒ๎ฉ๎“๎€ƒ๎‡๎“ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญ๎˜๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ด๎„๎€ƒ ๎†๎’ฅ๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€๎€ƒ ๎Š๎น๎“๎€ƒph๎’ซ๎‘๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡n m๎’ฅnh m๎“ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซu th๎“ƒ k๎“น 20. ๎€ท๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎—๎•๎„๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซ๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ซ, ๎“ฃ Vi๎“‹๎—๎€ƒ๎€ฑ๎„๎๎€๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒthu๎’ฑt ng๎“ณ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎›๎˜๎’ฉt hi๎“‹๎‘๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎€ƒ ๎๎˜๎“๎‘๎€ƒ ๎๎ช๎‘๎Š๎€‘๎€ƒ ๎“ข mi๎“…n B๎’ณ๎†๎€๎€ƒ ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ ๎€”๎€œ๎€˜๎€™๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘c ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i thu๎“๎†๎€ƒ๎„ˆ๎’ฅi h๎“‘c T๎“™ng h๎“ง๎“๎€ƒ๎€ซ๎ช๎€ƒ๎€ฑ๎“i๎€ž๎€ƒ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ๎€”๎€œ๎€™๎€š๎€ƒ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎๎’ฑ๎“๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ช๎€ƒ๎›๎˜๎’ฉt b๎’งn Khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i d๎“ต๎„๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎–๎“ฃ ๎—๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎…๎“ ph๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎—๎“ฏ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎›๎˜๎’ฉt b๎’งn Khoa h๎“‘c. ๎“ข mi๎“…n Nam ๎—๎•๎‘ญ๎“Ÿc ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ๎€”๎€œ๎€š๎€˜๎€๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‹๎„๎Œ๎€ƒ๎—๎•๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅi h๎“‘๎†๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎ช๎’๎€ƒt๎’ฅ๎’๎€ƒ ๎๎„๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎ฒ๎‘๎€ƒ khoa h๎•๎†๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎กi ๎™๎ช๎€ƒ khoa h๎•c ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘ ๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎€น๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ ๎„ˆ๎’ฅi h๎“‘c C๎’ซ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‘ซ๎€๎€ƒ ๎™๎“Ÿi ๎„ˆ๎Œฉi h๎•c Lu๎Œตt khoa & Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎กi g๎“—m ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎€ฏ๎˜๎’ฑ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ฎ๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎“ƒ, Vi๎“‹๎‘๎€ƒ๎„ˆ๎’ฅi h๎“‘c V๎’ฅn H๎’ฅnh v๎“Ÿi 2 trong s๎“• ๎€˜๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ฒ๎‘๎€ƒkhoa Khoa h๎•๎†๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎กi ๎™๎ช๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎€น๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎‹๎•c & Khoa h๎•๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€‘๎€ƒ ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ ๎—๎•๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎บ๎‘๎€ƒ ๎๎’ฅ๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“…u ๎‡๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎Š๎“‘๎Œ๎€ƒ ๎‚ฉ truy๎“…n th๎“•ng ๎‚ช๎€ƒ ๎ƒฟ๎“‡ ch๎“ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎ช๎’๎€ƒ ๎—๎’ฅo ๎„ˆ๎Œฉi h๎•c Khoa h๎•c gi๎’งng d๎’ฅ๎œ๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎€ท๎’๎ฉ๎‘๎€๎€ƒ ๎€ฏ๎ƒช๎€๎€ƒ ๎€ซ๎น๎„๎€๎€ƒ๎€ถ๎Œ๎‘๎‹๎€ž๎€ƒ ๎„ˆ๎Œฉi h๎•c ๎€น๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„ gi๎’งng d๎’ฅ๎œ๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹ ๎€น๎„ƒ๎‘๎€๎€ƒ ๎€ถ๎“ฑ ๎„ˆ๎“a, Tri๎“ƒt, Ngo๎’ฅi ng๎“ณ... ๎„ˆ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎™๎ป๎€ƒ ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎•๎˜๎‘๎Š๎€ƒkhi๎“ƒn thu๎’ฑt ng๎“ณ ๎‚ฉ khoa h๎“‘c ๎‚ช๎€ƒ๎๎’ป๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc hi๎“‡๎˜๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‚ฉ khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎›๎ฉ๎† ๎‚ช๎€‘๎€ƒ 2 HIแป†N TRแบ NG KHOA HแปŒC Xรƒ Hแป˜I โ€“ NHร‚N Vฤ‚N แปž VIแป†T NAM ๎€ป๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎Š๎˜๎œ๎“‰๎‘๎€ƒ๎€ซ๎“—๎‘๎Š๎€ƒ๎€ฆ๎“™๎‘๎€๎€ƒ tham ๎Ž๎‹๎’ง๎’๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎€”๎€š๎€’๎€”๎€•๎€’๎€•๎€“๎€”๎€•๎€Œ ๎€ท๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎–๎“ฃ๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡๎‘๎€ƒ๎—๎“ฏ๎€ƒ๎€ท๎“™๎€ƒ๎›๎˜๎’ฉ๎—๎€ƒ๎…๎’ง๎‘๎€ƒ- ๎€ฅ๎„๎‘๎€ƒ๎€ฑ๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎€น๎„ƒ๎‘๎€ƒ - ๎€ถ๎“ฑ๎€ƒ - ๎„ˆ๎“๎„๎€ƒ ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎€ฅ๎€ฆH TW ๎„ˆ๎’ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎€‹๎€”๎€œ๎€˜๎€–-1954, ๎€ฑ๎€ป๎€ฅ๎€ƒ ๎€น๎„ƒ๎‘๎€ƒ - ๎€ถ๎“ฑ๎€ƒ - ๎„ˆ๎“๎„๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎“๎†๎€ƒ ๎€ฅ๎“๎€ƒ ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ ๎‡๎“ฉ๎†๎€ƒ1955-1959, ๎€ฑ๎€ป๎€ฅ๎€ƒ๎€ถ๎“ฑ๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎“๎†๎€ƒUBKH ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ1960-๎€”๎€œ๎€™๎€–๎€Œ๎€ž๎€ƒ๎€ฑ๎€ป๎€ฅ๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎๎’ง๎‘๎Š๎€ƒ๎–๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎€‹๎€”๎€œ๎€™๎€–-1966. T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 ๎€ฆ๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎€ป๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i ๎‚ฑ ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎€‹๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-NV ๎“ฃ ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎…๎„๎’๎€ƒ๎Š๎Œ๎“ก ๎‚ฉ m๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎Š๎Œ๎ฉ ๎‚ช๎€ƒ ๎—๎•๎’ซm tr๎“‘๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ ๎‘๎„๎œ๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎ต๎‘๎‹๎€ƒtr๎’ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎๎„๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎€ƒ๎—๎“ฏ ๎๎ซ๎˜๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ hi๎“‹n qua nhi๎“…๎˜๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ด๎„๎€ƒ ๎†๎’ฅ๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎„๎˜๎€‘๎€ƒ ๎€ป๎˜๎€ƒ ๎‹๎‘ญ๎“Ÿng ch๎“‘n ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Ž๎‡ค tuy๎“‡๎‘๎€ƒ๎–๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅi h๎“‘c ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎๎ฒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ph๎’ซ๎‘๎€ƒ๎‘๎ช๎’๎€ƒ๎™๎“ th๎“ƒ c๎“ซa KHXH-๎€ฑ๎€น๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i. K๎‡ค thi tuy๎“‡๎‘๎€ƒ๎–๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ๎€•๎€“๎€”๎€•๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎€”๎€๎€›๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎๎‘ญ๎“งt h๎“— ๎–๎‘ซ๎€ƒ๎ƒฟ๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎ƒช๎€ƒ๎‡๎“ต ๎—๎‹๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅi h๎“‘๎†๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎’ง ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎“ ๎†๎น๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎€›๎€“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎ต๎‘๎€ƒh๎“— ๎–๎‘ซ๎€ƒ๎ƒฟ๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎ƒช๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i t๎“ญc 4,43%. So v๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ๎€•๎€“๎€”๎€”๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎‘๎‹๎น๎๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง๎๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn g๎’ซn 8% Hi๎“ƒu Nguy๎“‰๎‘๎€๎€ƒ๎€•๎€“๎€”๎€•๎€๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒli๎“‹๎˜๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎’ฅng. ๎€ฑ๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎–๎“ต ki๎“‹๎‘๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i n๎“™i b๎’ฑ๎—๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎Ž๎“ƒt qu๎’ง thi tuy๎“‡๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅi h๎“‘๎†๎€ƒ๎”๎˜๎ฉ๎€ƒ๎Ž๎ฐ๎๎€๎€ƒ๎‹๎’๎’ป๎†๎€ƒ๎…๎ฉ๎’๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎“• v๎“ ๎—๎•๎ด๎€ƒ๎†๎“ซa ho๎’ฅt ๎ƒฟ๎“ng khoa h๎“‘c Vi๎“‹๎—๎€ƒ ๎€ฑ๎„๎๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎…๎’งng x๎“ƒp h๎’ฅng th๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€๎€ƒ ๎—๎‹๎ต๎€ƒ ๎‡๎‘ญ๎€ƒ ๎๎˜๎’ฑn m๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ ๎๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎—๎Œ๎“ƒ๎‘๎Š๎€ƒ ๎…๎ฉ๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎“ng m๎’ฅnh m๎“๎€‘๎€ƒ๎„ˆ๎Œ๎“‡m l๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎–๎‘ซ๎€ƒ๎๎‘ญ๎“งc m๎“t s๎“• nh๎’ฑn ๎›๎ฐ๎—๎€๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ th๎’ฉ๎œ๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎…๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‡๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎™๎†ญ๎€ƒ๎๎ป๎€๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎๎“t s๎“ต m๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎†๎ซ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ซ๎˜๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎€ƒ ๎Š๎Œ๎“ณ๎„๎€ƒ ๎€ฎ๎€ซ๎€ฎ๎€ท๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒKHXH-๎€ฑ๎€น๎€๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎‘๎‹๎’ฑ๎‘๎€ƒ ๎›๎ฐ๎—๎€ƒ ๎–๎„๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ ๎†๎“ซa Ph๎’ฅm ๎€ฅ๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎€ถ๎„๎‘๎€ ๎‚ฉ ๎€ฆ๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎—๎’ฑ๎“๎€ƒ๎—๎•๎˜๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡n khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c k๎“ป thu๎’ฑ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎—๎ซ๎๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ซ๎œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ซ ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎Ž๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎“ƒ h๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i h๎“‘c, lu๎’ฑt h๎“‘c ๎™๎ช๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎†๎’ซn cho vi๎“‹c t๎“™ ch๎“ญ๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎›๎ซ๎œ๎€ƒ๎‡๎“ตng m๎“t ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅi ๎‚ช๎€ƒ๎€‹๎€ณ๎‹๎’ฅm Bich San, 2012๎€๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎’ฅng. ๎„ˆ๎“•i v๎“Ÿi nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎•๎„๎€ƒ๎Ž๎“ƒt qu๎’ง ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc c๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“—ng khoa h๎“‘c ki๎“‡m ch๎“ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎™๎Œ๎“‹c tri๎“‡๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎„๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎—๎‹๎“ตc t๎“ƒ l๎’ฅi ch๎’ฑm ch๎’ฅp, ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“งi ๎‚ฉ ๎ƒฟ๎ฑ๎‘๎€ƒ๎›๎„๎‘๎‹ ๎‚ช๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎๎ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅo c๎’ฉ๎“๎€ƒ๎†๎„๎’๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎—๎•๎‘ญ๎“กng h๎“ง๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎–๎“ฑ h๎“‘c ๎‚ฉ๎€ƒ๎€ฆ๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… r๎’ฉt l๎“Ÿn c๎“ซa l๎“ch s๎“ฑ, sai ๎•๎ฝ๎€ƒ๎•๎ช๎‘๎Š๎€๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎“i th๎’งo khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎†๎‹๎“ ra nhi๎“…u l๎’ซ๎‘๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎’ฏ๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc b๎’ฑt ๎ƒฟ๎ฑ๎‘๎€ƒ ๎›๎„๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎“‡ ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎‹๎“ญc s๎“ฑ๎„๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎–๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎Š๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€‘๎€ƒ ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎„ˆ๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ ๎€ป๎˜๎ซ๎‘๎€ƒ ๎€ฏ๎ซ๎๎€๎€ƒ ๎€•๎€“๎€”๎€”๎€๎€ƒ ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒm๎’ฅng. Th๎’ฑ๎๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎†๎’ง ๎Ž๎‹๎˜๎œ๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎‘ญ๎“Ÿng ๎†๎’๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng ki๎“ƒn th๎“ญc KHXH-๎€ฑ๎€น๎€๎€ƒ ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ ๎›๎ซ๎œ๎€ƒ ๎‡๎“ต๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎–๎ฉ๎†๎‹๎€๎€ƒ๎‡๎“ต ๎ฉ๎‘๎€ƒ๎๎“Ÿ๎‘๎€ƒ๎๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i, gi๎“Ÿi ch๎“ญ๎†๎€ƒ๎—๎•๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎“… tham v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎๎ป๎‘๎€‘๎€ƒ ๎€ณ๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ ๎…๎Œ๎“‡๎˜๎€ƒ ๎–๎„๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ ๎†๎“ซa m๎“t ๎๎ญ๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ฅo B๎“ Khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎€ฆ๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎“‹ ๎ƒฟ๎“ซ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎๎ฒ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎˜๎œ๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎‘ญ๎“Ÿng l๎“‹ch l๎’ฅ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ ๎‚ฉ ๎€‘๎€‘๎€‘๎ƒฟ๎“‡ ๎๎ช๎๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‡๎“ต ๎ฉ๎‘๎€ƒ ๎—๎‹๎“ซ๎œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ๎“‹n, hay quy ho๎’ฅ๎†๎‹๎€ƒ ๎™๎ต๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎๎“ฉ๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎ด๎†๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎„๎˜๎€ƒ ๎“๎‹๎’งi th๎“ตc hi๎“‹n vi๎“‹c di d๎“ก๎Œ๎€ƒ๎‡๎ซ๎‘๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎‹๎น๎„๎€๎€ƒ๎—๎’ฑ๎“๎€ƒ๎”๎˜๎ฉ๎‘๎€ƒ๎–๎’งn xu๎’ฉt. H๎’ฑu qu๎’ง ๎๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‘ซ๎Œ๎€ƒ๎“ฃ m๎“Ÿ๎Œ๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎‡๎ซ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฉt s๎’งn xu๎’ฉt. Vi๎“‹c t๎“™ ch๎“ญ๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ ๎†๎‘ญ๎€๎€ƒ ๎–๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ ๎–๎“•ng cho h๎“‘ l๎’ฅ๎Œ๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฟ๎€ƒ๎‹๎“งp v๎“Ÿi truy๎“…n th๎“•ng c๎“ซa h๎“‘๎‚ซ๎€ƒ๎€ซ๎’ฑu qu๎’ง, ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎‡๎ซ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎‘ญ๎€ƒ ๎“ฃ ๎™๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ฉt m๎“Ÿi ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎‚ณ๎”๎˜๎œ๎€ƒ๎‹๎’๎’ฅ๎†๎‹๎‚ด๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎‹๎“‘, h๎“‘ ph๎’งi t๎“ต di d๎“ก๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎€ƒ๎‘๎‘ซ๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎—๎ต๎๎€ƒ๎Ž๎“ƒ ๎–๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎Ž๎ฐ๎’๎€ƒ๎—๎‹๎ˆ๎’๎€ƒnhi๎“…u h๎“‹ l๎“ฉ๎œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎น๎€ƒ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎•๎’ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎๎“t ph๎’ซn ๎๎ช๎€ƒ๎‡๎’๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i am hi๎“‡u v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc m๎“ก๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎„๎๎€ƒ๎Š๎Œ๎„๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญu, ho๎’ฅ๎†๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎–๎ฉ๎†๎‹ ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎€ท๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ ๎€ฑ๎Š๎“‘c, 2010๎€๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎’ฅng. ๎€ท๎‹๎ฒ๎๎€ƒ ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ ๎๎ป๎Œ๎€ƒ ๎—๎•๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎‹๎น๎„๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i hi๎“‹n nay l๎’ฅi t๎’ฅo ra nhi๎“…u b๎’ฉt c๎’ฑp cho KHXH-NV, khi๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎“t ch๎“ฏng m๎“ต๎†๎€ƒ๎‘๎ช๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎…๎“ ๎™๎ป๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎‹๎น๎„๎€๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎“๎‹๎’งi ph๎“ฉc v๎“ฉ cho nh๎“ณng m๎“ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎“๎‹๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒbi๎“‡u c๎“ซa GS. Vi๎“‹๎‘๎€ƒ๎–๎†ญ๎€ƒ ๎€ท๎•๎’ซn Ng๎“‘๎†๎€ƒ ๎€ท๎‹๎ฒ๎๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒm๎“t cu๎“c h๎“i th๎’งo ๎‚ฉ Khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎“ ๎ฉ๎“๎€ƒ๎ƒฟ๎’ป๎—๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ch๎“ ๎•๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎Œ๎€ƒ ๎–๎„๎Œ๎€๎€ƒ๎†๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎‹๎’๎ช๎‘๎€ƒ ๎—๎‹๎Œ๎“‹n, c๎’ซn ๎๎ช๎๎€ƒ ๎–๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎““, ch๎“ญ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎’งi ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡... khen nhau! Nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒqu๎’ง๎‘๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎—๎Œ๎‘๎€ƒ๎‡๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎“ƒt qu๎’ง ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu, xem vi๎“‹๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎™๎’ฑ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎“‡ ๎—๎•๎„๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎•๎ด ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎€ท๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ ๎€ฑ๎Š๎“‘c, 2010๎€๎€ƒ ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒm๎’ฅng ho๎’ป๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎Š๎‹๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎’ฑn c๎“ซa m๎“๎—๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎…๎ฉ๎’๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎“i th๎’ง๎’๎€ƒ ๎…๎ช๎‘๎€ƒ ๎™๎“… ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ฉ๎‘๎€ƒ ๎–๎’ณp x๎“ƒp l๎’ฅi h๎“‹ th๎“•ng ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎“™ ch๎“ญ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎ช๎’๎€ƒ๎—๎’ฅo KHXH-NV ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc B๎“ KH-CN t๎“™ ch๎“ญ๎†๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎€”๎€•๎€’๎€›๎€’๎€•๎€“๎€”๎€“๎€ƒt๎’ฅi ๎‚ฉ ๎€ฎ๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎ด๎—๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎†๎„๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎’งm nh๎’ฑn ๎›๎ฐ๎—๎€๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-NV hi๎“‹n nay ch๎“ ๎๎ช๎€ƒ๎๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎“‘a cho ch๎“ซ ๎—๎•๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎–๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿc ch๎“ญ ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎๎ช๎๎€ƒ๎๎“Ÿ๎Œ๎€๎€ƒ๎๎ช๎๎€ƒ๎•๎ฝ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎Š๎ต๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu thu๎“c lo๎’ฅ๎Œ๎€ƒ ๎™๎ป๎€ƒ ๎—๎‹๎‘ญ๎“ฃ๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎ป๎€ƒ ๎“๎‹๎’ฅt ๎‚ช๎€ƒ๎€‹๎€ท๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎€ฑ๎Š๎“‘c, 2010๎€๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎’ฅng. Theo nh๎’ฑ๎‘๎€ƒ ๎›๎ฐ๎—๎€ƒ ๎†๎“ซa m๎“๎—๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎ซ๎๎€ƒ ๎‘๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎’ญm quy๎“…๎‘๎€๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 th๎“ตc tr๎’ฅ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎˜๎“—๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ ๎—๎‹๎“ƒ h๎“‹ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎—๎•๎‘ญ๎“ฃ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎Œ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎—๎•๎„๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎๎’ฅi cho ra nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎†๎‹๎’ฉ๎—๎€ƒ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ h๎“‹ hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎‘๎„๎œ๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ h๎“‹ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎‹๎‘ญ๎“ฃng nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ki๎“‹n thu๎’ฑn l๎“ง๎Œ๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu khoa h๎“‘c ๎‚ฉ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ป๎Œ๎€๎€ƒ๎—๎“—n t๎’ฅi m๎“t ngh๎“๎†๎‹๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎“๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ l๎’ฅi nhi๎“…u d๎’ฉu ๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc s๎’งn sinh ra ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ๎€™๎€“-70 khi chi๎“ƒn tranh di๎“‰n ra ๎™๎ป๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎—๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“กi s๎“•ng v๎’ฑt ch๎’ฉt kh๎“™ c๎“ต๎†๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ki๎“‹๎‘๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu thi๎“ƒu th๎“•๎‘๎€‘๎€ƒ ๎€พ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ ๎‘๎„๎œ๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‡๎“ณ li๎“‹u m๎“Ÿ๎Œ๎€๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‹n m๎“Ÿi, nhi๎“…u ๎Ž๎‹๎Œ๎€๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹oa h๎“‘c l๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎‡๎ฉ๎๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎’ทng, ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎—๎‹๎’ฑt ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎€ฑ๎Š๎˜๎œ๎“‰๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎€ซ๎˜๎œ๎€๎€ƒ ๎€•๎€“๎€”๎€•๎€๎€ƒ ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ ๎๎Œ๎“‹u ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎’ฅng. H๎“‹ qu๎’ง ๎๎ช๎€ƒ๎–๎’งn ph๎’ญm c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-NV ๎—๎‹๎ต๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎‹๎’ฉ๎—๎€ƒ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ ๎†๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎ฒ๎‘๎‹๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎’ฅ๎’๎€ƒ ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎˜๎œ๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i, ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎€ƒ ๎•๎„๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc th๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎†๎‹๎“ quanh qu๎’ญ๎‘๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎‚ฉ ๎„๎’๎€ƒ๎๎ช๎‘๎Š ๎‚ช๎€ƒ๎€น๎Œ๎“‹t Nam. Nh๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎›๎ฐ๎—๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ ๎Š๎Œ๎’ง Ph๎’ฅm Duy Hi๎“‡๎‘๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ฉ๎‘๎Š๎€ ๎‚ฉ ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎†๎‹๎Œ๎“ƒm ba ph๎’ซ๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎€ƒ๎–๎“• ๎’ฉn ph๎’ญm khoa h๎“‘c n๎“๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“a h๎’ซ๎˜๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎๎’ป๎—๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎’ฅ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎”๎˜๎“•c t๎“ƒ๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ๎Ž๎“ƒt qu๎’ง ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎–๎„๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎˜, r๎’ฉ๎—๎€ƒ๎Ž๎‹๎น๎€ƒbi๎“ƒt. Trong nhi๎“…u th๎’ฑp k๎“น g๎’ซ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ ๎‡๎Œ๎“‹n m๎’ฅo khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎—๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“™๎Œ๎€ƒ ๎‹๎’๎ช๎‘๎€ƒ ๎—๎’๎ช๎‘๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ก ๎†๎น๎€ƒ ๎–๎“ต ๎›๎ซ๎๎€ƒ ๎‘๎‹๎’ฑp c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎—๎’๎ฉ๎‘๎€ƒh๎“‘๎†๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€‘๎€ƒ ๎€ฑ๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ ๎‹๎‘ญ๎“Ÿng ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎„๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎›๎˜๎’ฉt hi๎“‹n, khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎„๎‘๎€ƒ๎›๎ˆ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎’ฉ๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎˜๎€ƒ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎Œ๎„๎€ƒ๎•๎Œ๎ฒ๎‘๎Š๎€ƒ๎•๎“ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎“ฃ ta. Khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎๎’ฅ๎†๎€ƒ๎๎ฝ๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎““i th๎“ƒ gi๎“Ÿi ๎‚ช๎€ƒPh๎’ฅm Duy Hi๎“‡n, 2012๎€๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎’ฅng. ๎€ท๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎•๎’ฅng t๎“ต ๎†๎ป๎€ƒ ๎๎’ฑp c๎“ซa KHXH-NV Vi๎“‹t Nam m๎“t ph๎’ซ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‡๎’๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒh๎’ฅn ch๎“ƒ v๎“… ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎“ ngo๎’ฅi ng๎“ณ๎€๎€ƒ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒp c๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎˜๎œ๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎‘ญ๎“Ÿ๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu c๎“ซa th๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎„๎€ƒ ๎Ž๎“ƒt qu๎’ง ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu c๎“ซ๎„๎€ƒ๎๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎•๎„๎€ƒ๎Ž๎‹๎““๎Œ๎€ƒ๎๎ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‹๎“™ ๎ƒฟ๎“‡ c๎“‘ ๎›๎ฉ๎—๎€๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“‡m nghi๎“‹m. C๎“ฉ th๎“‡ ๎‹๎‘ซ๎‘๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ gi๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎•๎’ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎‚ฉ t๎“ต cung t๎“ต c๎’ฉp ๎‚ช๎€ƒ๎†๎“ซa KHXH-๎€ฑ๎€น๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿc ta, Nguy๎“‰๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎€ท๎˜๎’ฉn cho r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎Œ๎“ƒu v๎“… ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c trong ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎—๎‹๎“•ng ๎Ž๎ฒ๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎“ƒn ch๎’ฉ๎—๎€ƒ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎‹๎’ฅn ch๎“ƒ ๎‚ฉ ๎€ฆ๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎•๎’ตng ph๎’ซn l๎“Ÿn nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญu khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i ๎“ฃ Vi๎“‹๎—๎€ƒ๎€ฑ๎„๎๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎—๎’ฑn d๎“ฉng nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘c scientific ๎๎ˆ๎—๎‹๎’๎‡๎€Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎—๎‹๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎ฒ๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎Œ๎“‹c thi๎“ƒt k๎“ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€๎€ƒ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎—๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎‡๎“ณ li๎“‹๎˜๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‡๎Œ๎“‰n gi๎’งi d๎“ณ li๎“‹u [...]. Nh๎“ณng thi๎“ƒ๎˜๎€ƒ ๎–๎น๎—๎€ƒ ๎™๎“… ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎‡๎’ฏ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒn ch๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎†๎„๎’๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‹๎“‹ qu๎’ง ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎น๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎“• ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎€ท๎’ฅ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒh๎“‘๎†๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i qu๎“•c t๎“ƒ ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎€ฑ๎Š๎˜๎œ๎“‰๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎€ท๎˜๎’ฉn, 2011b๎€๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎’ฅng. V๎’ฑ๎œ๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎Š๎ต๎€ข๎€ƒ๎€ท๎‹๎“ƒ ๎‘๎ช๎’๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c trong KHXH-๎€ฑ๎€น๎€ข๎€ƒ๎„ˆ๎น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎™๎’ฉn ๎ƒฟ๎“… then ch๎“•t c๎’ซ๎‘๎€ƒ ๎๎ช๎๎€ƒ ๎–๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎““ ๎ƒฟ๎“‡ t๎“ฏ๎‘๎Š๎€ƒ ๎…๎‘ญ๎“Ÿc ๎‘๎ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎„๎’๎€ƒ ๎†๎‹๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu KHXH-NV, ๎Š๎น๎“๎€ƒ ๎“๎‹๎’ซn c๎’งi thi๎“‹๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“a v๎“ c๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎‘๎‘ญ๎“Ÿc ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎•๎‘ญ๎“กng qu๎“•c t๎“ƒ. 3 TรNH KHOA HแปŒC Vร€ PHฦขฦ NG PHรP KHOA HแปŒC TRONG KHXH-NV ๎€ฎ๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎ด๎—๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ ๎—๎„๎€ƒ ๎‡๎‘ญ๎“กng ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎›๎„๎€ƒ๎๎’ฅ v๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu KHXH-๎€ฑ๎€น๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎ฉ๎“๎€ƒ๎‡๎“ฉng ๎“ฃ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ท๎ซy, ho๎’ปc hi๎“‡๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“กng t๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎™๎’ฉ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“… v๎“… khoa h๎“‘c lu๎’ฑn. M๎“t s๎“• ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎—๎““ ra nghi ng๎“ก v๎“… kh๎’ง ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“ญng d๎“ฉ๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎—๎‹๎“ตc t๎“ƒ ๎ƒˆ๎€ƒ๎„ˆ๎ป๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎™๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎๎“ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ ๎‚ฉ ๎€น๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎‹๎’๎ฉ๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎“ซ๎€ƒ๎œ๎“ƒ๎˜๎€ƒ๎๎ช ๎™๎„ƒ๎‘ ๎‹๎’๎ฉ ๎‘๎ป๎‘๎Š nghi๎“‹๎“๎€ƒ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎€ƒ๎‡๎˜๎œ๎€ƒ๎๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎“™๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎“ง๎“๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‡๎’๎€ƒ๎™๎’ฑ๎œ๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎•๎˜๎œ๎“…๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎๎’ฅ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“…๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎•๎Œ๎€ƒ ๎—๎‹๎“ญ๎†๎€ƒ ๎๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘ con ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€‘๎€ƒ ๎€น๎ต๎€ƒ๎๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎“™๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎“ง๎“๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎“ญ๎†๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎ ๎‚ณ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎–๎ต๎€ƒ ๎—๎•๎Œ๎‡๎—๎€ƒ ๎…๎Œญ๎— ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€…๎€ž๎€ƒ ๎™๎ต๎€ƒ ๎…๎’ฉ๎—๎€ƒ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎—๎˜๎œ๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎•๎Œ๎€ƒ ๎—๎‹๎“ญ๎†๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎™๎“…๎€ƒ ๎†๎‘ซ๎€ƒ ๎…๎’ง๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎“ญ๎† KHXH-NV, ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š trong l๎“ch s๎“ฑ ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎•๎„๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎“ฏ๎‘๎Š khoa h๎“‘c ๎‚ช Tr๎’ซn Ng๎“‘c ๎€ท๎‹๎ฒ๎๎€ 2007๎€๎€ƒ ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ ๎๎Œ๎“‹u ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎’ฅng. ๎€ท๎‘ญ duy ๎‚ฉ mang ๎—๎ด๎‘๎‹ t๎“™ng h๎“งp ๎‚ช ๎‘๎น๎Œ ๎“ฃ ๎—๎•๎ฒ๎‘ ๎ƒฟ๎„ ph๎’ซn ch๎“ d๎“ตa ๎—๎•๎ฒ๎‘ nh๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญc ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ๎‹๎ต๎‘๎‹ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹ t๎“ฏ kinh nghi๎“‹m, tr๎“ตc ๎Š๎Œ๎ฉ๎†๎€ truy๎“…n th๎“•ng ๎‡๎ซ๎‘ t๎“c, ho๎’ปc t๎“ฏ quy ๎‘ญ๎“Ÿc, ni๎“…m tin c๎“ซa m๎“t c๎“ng ๎ƒฟ๎“—ng, th๎’ฑm ๎†๎‹๎ด ๎ƒฟ๎น ch๎“ ๎๎ช nh๎“ณng ๎ƒช ๎—๎‘ญ๎“ฃng c๎“ซa ๎†๎ฉ๎† ๎†๎ฉ ๎‘๎‹๎ซ๎‘ ๎™๎ช ๎†๎‹๎‘ญ๎„ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ch๎“ญng minh m๎“t ๎†๎ฉ๎†๎‹ khoa h๎“‘c. ๎€ง๎ฟ cho nh๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญc ๎ƒฟ๎น ๎†๎น xu๎’ฉt s๎’ณc ๎ƒฟ๎“ƒn ๎ƒฟ๎ซ๎˜ ๎ƒฟ๎Œ ๎†๎‹๎„ƒ๎‘๎Š n๎“ณa, ๎—๎‹๎ต ๎ƒฟ๎น ๎†๎‡Š๎‘๎Š v๎’ฏn ch๎“ ๎๎ช ki๎“ƒn th๎“ญc ๎‚ฉ ti๎“…n khoa h๎“‘c ๎‚ช๎€ T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š th๎“‡ d๎“ตa ๎™๎ช๎’ ๎ƒฟ๎น ๎ƒฟ๎“‡ ๎๎ช๎ ๎—๎Œ๎ฒ๎˜ ๎†๎‹๎ด ๎“๎‹๎ซ๎‘ bi๎“‹t KHXH-NV Vi๎“‹t Nam ๎™๎ช th๎“ƒ gi๎“Ÿi. Trong m๎“‘i ๎›๎ญ h๎“i ๎‡๎ฟ ๎๎ช ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š ๎„ˆ๎ป๎‘๎Š hay ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š ๎€ท๎ซ๎œ๎€ trong ๎™๎ป ๎™๎ช๎‘ ki๎“ƒn th๎“ญc ๎๎‘ญ๎˜ truy๎“…n trong ๎›๎ญ h๎“i, ๎†๎น r๎’ฉt nhi๎“…u ki๎“ƒn th๎“ญc ๎‚ฉ ti๎“…n khoa h๎“‘c ๎‚ช๎€ trong s๎“• ๎ƒฟ๎น ๎†๎น nh๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญc ๎ƒฟ๎พ๎‘๎Š๎€ ๎†๎น nh๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญc sai. Nh๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญc ๎’ฉy c๎’ซn ph๎’งi ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ch๎“ญng minh m๎“Ÿi ๎†๎น th๎“‡ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc g๎“‘i ๎๎ช ki๎“ƒn th๎“ญc khoa h๎“‘c. ๎€ฆ๎‡Š๎‘๎Š ph๎’งi k๎“‡ ๎ƒฟ๎“ƒn ๎—๎•๎‘ญ๎“กng h๎“งp ng๎“ nh๎’ฑn do ๎—๎‹๎น๎Œ quen ๎‘๎Š๎ป๎‘ ng๎“ณ nhi๎“…u ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ๎†๎น ๎—๎‹๎น๎Œ quen g๎“‘i m๎•i ho๎Œฉt ๎ƒฟ๎กng ๎—๎•๎ด ๎น๎† trong ๎๎†ญ๎‘๎‹ v๎“ตc ๎›๎ญ h๎“i ๎‚ฑ ๎‘๎‹๎ซ๎‘ ๎™๎„ƒ๎‘ ๎๎ช khoa h๎•c ๎›๎ญ h๎“i ๎‚ฑ ๎‘๎‹๎ซ๎‘ ๎™๎„ƒ๎‘ ๎๎ช ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š h๎“… ๎‘๎Š๎‹๎†ญ ๎ƒฟ๎“ƒn n๎“i ๎‹๎ช๎ do t๎“ฏ khoa h๎•c ๎‹๎ช๎ ch๎“ญa. ๎‚ฉ ๎€‘๎€‘๎€‘๎›๎‘ญ๎„๎€ƒ๎‘๎„๎œ๎€๎€ƒ๎“๎‹๎ช๎๎€ƒ๎๎ช๎๎€ƒ๎…๎’ฉ๎—๎€ƒ๎Ž๎‡ค๎€ƒ๎™๎Œ๎“‹๎†๎€ƒ๎Š๎ต๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“…๎˜๎€ƒ ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎‹๎’ฅ๎๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‡๎˜๎€ƒ ๎…๎Œ๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎™๎“… con ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ ๎†๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“—๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“ƒ๎‘ t๎‹๎“ญ๎†๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-๎€ฑ๎€น๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎‹๎“ณ๎˜๎€ƒ๎“ฃ๎€ƒ๎Ž๎‹๎’ณ๎“๎€ƒ๎๎“‘๎Œ๎€ƒ๎‘๎‘ซ๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎…๎„๎’๎€ƒ๎Š๎Œ๎“ก๎€๎€ƒ๎๎ช๎๎€ƒ๎™๎Œ๎“‹๎†๎€ƒ๎Š๎ต๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“…๎˜๎€ƒ๎†๎’ซ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€‘๎€ƒ๎€ท๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎’ฅ๎๎€ƒ ๎™๎Œ๎€ƒ ๎๎“๎—๎€ƒ ๎”๎˜๎“•๎†๎€ƒ ๎Š๎Œ๎„๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‡๎ซ๎‘๎€ƒ ๎–๎“•๎€ƒ ๎—๎•๎˜๎‘๎Š๎€ƒ ๎…๎ต๎‘๎‹๎€๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎•๎ต๎‘๎‹ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘ c๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎™๎“… ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-๎€ฑ๎€น๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ ๎™๎ช๎Œ๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎ต๎‘๎€๎€ƒ ๎—๎‹๎’ฑ๎๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎™๎ช๎Œ๎€ƒ ๎™๎’ฅ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎‘๎“ƒ๎˜๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎‘๎“ณ๎„ ๎‚ช Tr๎’ซn Ng๎“‘c ๎€ท๎‹๎ฒ๎๎€ 2007๎€๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎’ฅng. Th๎’ฑm ๎†๎‹๎ด๎€ ๎‘๎‹๎‘ญ nh๎’ฑn ๎›๎ฐ๎— c๎“ซa Nguy๎“‰n ๎™๎„ƒ๎‘ Tu๎’ฉn, ๎†๎ฉ๎†๎‹ ๎‡๎ฟ๎‘๎Š t๎“ฏ ๎‚ฉ khoa h๎“‘c ๎‚ช ๎ƒฟ๎ญ tr๎“ฃ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹ ๎†๎ฉ๎†๎‹ ๎‘๎น๎Œ th๎“กi ๎—๎‹๎‘ญ๎“งng c๎“ซa m๎“t s๎“• quan ch๎“ญc c๎“ซa nhi๎“…u ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹ trong ๎›๎ญ h๎“i, nh๎’ตm ๎—๎„ƒ๎‘๎Š ๎—๎ด๎‘๎‹ thuy๎“ƒt ph๎“ฉc c๎“ซa ๎ƒช ki๎“ƒn c๎“ซa ๎๎ต๎‘๎‹๎€ ๎‚ฉ Hai ch๎“ณ ๎‚ณ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎‚ด๎€ƒ ๎ƒฟ๎„๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎•๎“ฃ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎๎“t lo๎’ฅ๎Œ๎€ƒ ๎‘๎Š๎ป๎‘๎€ƒ ๎‘๎Š๎“ณ th๎“ก๎Œ๎€ƒ ๎—๎‹๎‘ญ๎“งng c๎“ซa m๎“t s๎“• ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi mu๎“•๎‘๎€ƒ ๎—๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎•๎“‘๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ ๎…๎Œ๎“‡u c๎“ซa ๎๎ต๎‘๎‹๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎“ญ๎†๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎“ ๎•๎Œ๎ฒ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎œ๎€ƒt๎“ƒ, s๎“ฑ d๎“ฉng hai ch๎“ณ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“t d๎’ฉu ๎’ฉn cho ๎ƒฟ๎“ tin c๎’ฑy c๎“ซa nh๎“ณng nh๎’ฑ๎‘๎€ƒ ๎›๎ฐ๎—๎€‘๎€ƒ ๎€ฑ๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎ป๎Œ๎€ƒ ๎ˆ๎€ƒr๎’ตng hai ch๎“ณ ๎‚ณ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎‚ด๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎…๎“ hi๎“‡u l๎’ซm, r๎“—i t๎“ฏ hi๎“‡u l๎’ซm d๎’ฏ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn l๎’ฅm d๎“ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎๎’ฅm d๎“ฉng khoa h๎“‘c d๎’ฏ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒn vi๎“‹๎†๎€ƒ ๎Š๎ซ๎œ๎€ƒ ๎Ž๎‹๎น๎€ƒ ๎Ž๎‹๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎“…u ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎…๎’ฉ๎—๎€ƒ๎…๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎’ท๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i ๎‚ช๎€ƒ๎€‹๎€ฑ๎Š๎˜๎œ๎“‰n ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎€ท๎˜๎’ฉn, 2011a, ๎€ท๎ต๎‘๎‹ tr๎’ฅng ๎—๎•๎ฒ๎‘ ๎™๎ป ๎‹๎ต๎‘๎‹ trung ch๎“ ๎๎ช๎ ๎—๎„ƒ๎‘๎Š ๎—๎‹๎ฒ๎ s๎“ต l๎“n x๎“n c๎“ซa ๎†๎ฉ๎Œ g๎“‘i ๎๎ช KHXH-NV ๎ƒˆ ๎„ˆ๎ป๎‘๎Š๎€ ๎™๎ต ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š ๎†๎น m๎“t quy chu๎’ญn khoa h๎“‘c ๎‘๎ช๎’ ๎๎ช๎ kim ch๎“ nam, khi๎“ƒn ai ๎†๎‡Š๎‘๎Š ๎†๎น th๎“‡ cho r๎’ตng ๎ƒช ki๎“ƒn c๎“ซa ๎๎ต๎‘๎‹ ๎๎ช khoa h๎“‘c, th๎’ฑm ๎†๎‹๎ด ai ๎†๎‡Š๎‘๎Š ๎†๎น th๎“‡ tr๎“ฃ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹ ๎‘๎‹๎ช khoa h๎“‘c. ๎„ˆ๎“‡ ๎†๎น th๎“‡ mang ๎—๎ฒ๎‘ ๎‚ฉ khoa h๎“‘c ๎‚ช๎€ ๎‡๎ฟ ๎๎ช KHTN hay KHXH-NV, ๎†๎ฉ๎† ๎๎†ญ๎‘๎‹ v๎“ตc ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘ c๎“ญu c๎’ซn ph๎’งi ๎—๎˜๎ซ๎‘ th๎“ซ nh๎“ณng ๎œ๎ฒ๎˜ c๎’ซu ๎๎ช c๎“๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎“—ng khoa h๎“‘c th๎“•ng nh๎’ฉt v๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ b๎’ง๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎’ง๎๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒh๎“‘๎†๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎•๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“… c๎’ฑ๎“๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu KHXH-NV, thi๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎’ซ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“… c๎’ฑ๎“๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒn nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ๎“‡m c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎“•i ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎™๎“Ÿi khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“nh ๎ƒฟ๎“… v๎“… khoa h๎“‘c. ฤแบทc ฤ‘iแปƒm cแปงa KHXH-NV ๎„ˆ๎“‡ ๎›๎ฉ๎† ๎ƒฟ๎“nh ๎ƒฟ๎’ปc ๎ƒฟ๎Œ๎“‡m c๎“ซa KHXH-NV, ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ta ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng ๎ƒฟ๎“•i chi๎“ƒu ๎‘๎น v๎“Ÿi khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€‘ ๎€ฑ๎„ƒ๎ ๎ƒฟ๎’ปc ๎ƒฟ๎Œ๎“‡m sau ๎ƒฟ๎ซ๎œ ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ๎ƒฟ๎“… c๎’ฑp ๎ƒฟ๎“ƒn ๎„ˆ๎™๎Œ๎€ƒ๎—๎‹ฑ๎ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฑu ๎„ˆ๎“•๎Œ๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎”๎˜๎œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ๎“‡m c๎“ซa m๎“๎—๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c. Th๎’ฑt v๎’ฑy, th๎“ƒ gi๎“Ÿi t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu c๎“ซa khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎ด๎—๎€ƒ๎…๎Œ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“™๎Œ๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎•๎’ฉt nhi๎“…u so v๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ ๎™๎“ต๎†๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€๎€ƒ ๎†๎’ง trong ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒgian l๎’ฏn th๎“ก๎Œ๎€ƒ๎Š๎Œ๎„๎‘๎€‘๎€ƒ๎€ซ๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎‘๎“ณ๎„๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒnh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng c๎“ฉ th๎“‡๎€๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎“ตc ti๎“ƒ๎“๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc b๎’ตng m๎’ณ๎—๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng ho๎’ปc b๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎“ฉ h๎“› tr๎“ง๎€Œ๎€๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎ƒฟ๎’๎€ƒ๎๎‘ญ๎“กng d๎“‰ ๎‡๎ช๎‘๎Š๎€‘๎€ƒ๎„ˆ๎’ป๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎“๎‹๎ฐ๎“๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ s๎“ฑ d๎“ฉng d๎“‰ ๎‡๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎Ž๎Œ๎‘๎‹๎€ƒnghi๎“‹m c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎ฉ๎“๎€ƒ๎‡๎“ฉng ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu c๎“ซ๎„๎€ƒ๎๎ต๎‘๎‹๎€‘๎€ƒ ๎€ฑ๎Š๎‘ญ๎“งc l๎’ฅ๎Œ๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‹๎“ญc c๎“ซa ho๎’ฅt ๎ƒฟ๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎“•i quan h๎“‹ c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎’๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎“•i ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu c๎“ซa KHXH-๎€ฑ๎€น๎€๎€ƒ๎—๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“™i r๎’ฉt ๎‘๎‹๎„๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎‹๎น๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎•๎’ฉ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎„๎€ƒ๎‡๎’ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎Š๎Œ๎„๎‘๎€ƒ๎™๎ช th๎“กi gian. Ch๎’ทng nh๎“ณng th๎“ƒ๎€๎€ƒ ๎๎’๎ช๎Œ๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒch๎“ซ th๎“‡ ๎†๎น๎€ƒ ๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎“ญ๎†๎€๎€ƒ ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i ๎—๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ nh๎’ฑn th๎“ญc c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎๎ต๎‘๎‹๎€๎€ƒ ๎Ž๎‹๎Œ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•i ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎“ญc t๎’ฅ๎“๎€ƒ ๎‹๎‘ซ๎‘๎€‘๎€ƒ ๎€ฐ๎€‘๎€ƒ๎€ช๎’๎‡๎ˆ๎๎Œ๎ˆ๎•๎€ƒ๎‹๎’๎ช๎‘๎€ƒ๎—๎’๎ช๎‘๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ๎๎‘ญ๎˜๎€ƒ๎ƒช๎€ƒ๎•๎’ตng ๎‚ฉ๎€ƒ๎„ˆ๎“‡ hi๎“‡๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc b๎’งn ch๎’ฉt c๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒh๎“i v๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎น๎€๎€ƒ๎†๎’ซn ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎๎‘ญ๎˜๎€ƒ๎ƒช๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎…๎’ง๎‘๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ soi r๎“‘i t๎’ฉt c๎’ง. Loร i ngฦฃแปi khรดng chแป‰ sแป‘ng thร nh xรฃ hแป™i ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎‹๎“ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎๎’๎ช๎Œ๎€ƒ๎–๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎…๎’ซ๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎ช๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒloร i ngฦฃแปi cรฒn tแบกo ra xรฃ hแป™i ฤ‘แปƒ sแป‘ng ๎‚ช๎€ƒGodelier M., 2002. T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 ๎€ซ๎‘ซ๎‘๎€ƒ ๎‘๎“ณa, trong b๎“•i c๎’ง๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎’๎ช๎‘๎€ƒ ๎†๎’ซ๎˜๎€ƒ ๎‹๎น๎„๎€๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒh๎“๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎“ญc t๎’ฅp, do s๎“ต ti๎“ƒ๎“๎€ƒ๎›๎พ๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‡๎˜๎‘๎Š๎€ƒn๎’ฅ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎–๎ซ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฑm c๎“ซa nhi๎“…u n๎“…๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎‹๎น๎„๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎…๎Œ๎“‹๎—๎€‘๎€ƒ ๎€น๎ต๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i c๎’ซn ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒp c๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎„๎˜๎€๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ti๎“ƒp thu r๎’ฑ๎“๎€ƒ ๎Ž๎‹๎˜๎ป๎‘๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒn๎“…n khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ gi๎“Ÿi. ๎€ณ๎‹๎‹ฑ๎‹ฏ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฑu T๎“ฏ ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ ๎€ฆ๎€‘๎€ƒ ๎€ฅ๎ˆ๎•๎‘๎„๎•๎‡๎€ƒ ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎…๎“• ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ ๎“๎‹๎’ญm ๎€ฌ๎‘๎—๎•๎’๎‡๎˜๎†๎—๎Œ๎’๎‘๎€ƒ ๎ช๎€ƒ ๎๎€Š๎ฐ๎—๎˜๎‡๎ˆ๎€ƒ ๎‡๎ˆ๎€ƒ ๎๎„๎€ƒ ๎๎ฐ๎‡๎ˆ๎†๎Œ๎‘๎ˆ๎€ƒ๎ˆ๎›๎“๎ฐ๎•๎Œ๎๎ˆ๎‘๎—๎„๎๎ˆ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ ๎€”๎€›๎€™๎€š๎€๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu quen thu๎“c trong khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎—๎‹๎“ตc nghi๎“‹m. ๎€ฑ๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎—๎“ฏ khi ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎—๎ต๎๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎›๎ซ๎œ๎€ƒ๎‡๎“ต๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎“๎‹๎ฟ๎€ƒ๎‹๎“งp v๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu d๎“ต๎„๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒs๎“ฃ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu c๎“ซa khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎ซ๎๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎ฉ๎“๎€ƒ๎‡๎“ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎—๎‹๎“ตc nghi๎“‹๎๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ gi๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒv๎“ตc c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎๎ต๎‘๎‹๎€‘๎€ƒ ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎ฉ๎“๎€ƒ ๎‡๎“ฉ๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎—๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎™๎“… ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎—๎“™ng h๎“ง๎“๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎๎ป๎€ƒ ๎—๎’ง hi๎“‹๎‘๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“งng trong t๎“™ng th๎“‡. T๎“ฏ nh๎“ณng ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ๎€”๎€œ๎€›๎€“๎€๎€ƒ๎–๎“ต ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡n m๎’ฅnh m๎“ c๎“ซ๎„๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎†๎˜๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎’ฉ๎“๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎‘๎‹๎น๎๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎—๎‹๎ฒ๎๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒp c๎’ฑn m๎“Ÿ๎Œ๎€๎€ƒ๎๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒt๎“™ng h๎“ง๎“๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ ๎‹๎“‹ th๎“•ng b๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎›๎ฐ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•i ๎—๎‘ญ๎“งng trong t๎’ฉt c๎’ง ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎“•i quan h๎“‹ c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎น๎€‘ ๎‚ฉ ๎„ˆ๎“‡ hi๎“‡u b๎’งn ch๎’ฉt c๎“ซa KHXH-NV, khi ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ๎“‡m xu๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎•๎Œ๎ฒ๎‘๎Š๎€ƒ๎๎’ฟ๎€๎€ƒ๎€พ๎€‘๎€‘๎€‘๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎’ปt ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎“•i quan h๎“‹ ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎’ปc bi๎“‹๎—๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒh๎“‘ ๎•๎„๎€ƒ ๎ƒฟ๎“กi ho๎’ปc t๎“—n t๎’ฅ๎Œ๎€ƒ ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎€ช๎’๎‡๎ˆ๎๎Œ๎ˆ๎•๎€ƒ ๎€ฐ๎€‘๎€๎€ƒ ๎€•๎€“๎€“๎€•๎€๎€ƒ ๎€ฑ๎Š๎’๎ช๎Œ๎€ƒ๎•๎„๎€๎€ƒ ๎“๎‹๎’งi k๎“‡ ๎ƒฟ๎“ƒn vi๎“‹c ๎“ญng d๎“ฉng r๎“ng ๎•๎ญ๎Œ๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘c th๎“•๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎ฒ๎€ƒ ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu trong nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒhi๎“‹๎‘๎€ƒ๎‘๎„๎œ๎€‘๎€ƒ๎„ˆ๎น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎“ฉ h๎“ณu hi๎“‹๎˜๎€ƒ๎Š๎Œ๎พ๎“๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu x๎“ฑ ๎๎ƒช๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…u d๎“ณ li๎“‹u ph๎“ญc t๎’ฅp ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ ๎™๎“ต๎†๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“๎Œ๎€๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎‘๎‹๎’ฑ๎‘๎€ƒ ๎›๎ฐ๎—๎€ƒ ๎–๎„๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒc๎“ซa Nguy๎“‰๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎€ท๎˜๎’ฉn ๎€ฆ๎น๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎๎ช ๎€ฑ๎‹๎Œต๎“๎€ƒ๎๎ป๎‘๎€ƒ๎™๎‰๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฑ๎˜๎€ƒ๎œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎—๎‹๎น๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎๎. ๎‚ฉ ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‡๎“ณ li๎“‹u t๎“ฏ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒh๎“๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng r๎’ฉt ph๎“ญc t๎’ฅ๎“๎€๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎„๎€ƒ๎…๎Œ๎“ƒn ๎™๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎„๎€ƒ๎†๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€‘๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎ฉ๎๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎†๎’ฉ๎˜๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ๎๎“•i ๎๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‹๎“‹ gi๎“ณ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎œ๎“ƒu t๎“• trong m๎“๎—๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎๎ช๎€ƒm๎“๎—๎€ƒ ๎—๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎—๎‹๎“ญc l๎“Ÿ๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒh๎“๎Œ๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎˜๎œ๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ ๎—๎•๎Œ๎“‡n trong khoa h๎“‘c th๎“•๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎ฒ๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎Š๎Œ๎พ๎“๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎™๎Œ๎“‹๎†๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎€ƒ ๎‡๎“‰ ๎‡๎ช๎‘๎Š๎€ƒ ๎‹๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎€พ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎Œ๎“‹c] thi๎“ƒt k๎“ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒsuy lu๎’ฑn khoa h๎“‘c ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎€ฑ๎Š๎˜๎œ๎“‰๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎€ท๎˜๎’ฉn, 2011b๎€๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎˜๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎’ฅng. ๎„ˆ๎Œฟ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎‹m c๎ฏa ki๎‡n th๎ฑc Khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎’ต๎๎€ƒ ๎›๎ซ๎œ๎€ƒ๎‡๎“ตng nh๎“ณng quy lu๎’ฑt ph๎“™ ๎”๎˜๎ฉ๎—๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ ๎—๎•๎“ m๎“‘๎Œ๎€ƒ๎๎พ๎†๎€ƒ๎๎“‘๎Œ๎€ƒ๎‘๎‘ซ๎Œ๎€๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-๎€ฑ๎€น๎€ƒ๎ด๎—๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng quy lu๎’ฑ๎—๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎™๎’ฑy. ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng b๎“ chi ph๎“•i b๎“ฃi nh๎“ณng quy t๎’ณc ph๎“ฉ thu๎“๎†๎€ƒ ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎Š๎Œ๎„๎‘๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎—๎‹๎“กi gian khi hi๎“‹n ๎—๎‘ญ๎“งng x๎’งy ra ๎“ฃ m๎“๎—๎€ƒ๎‘๎‘ซ๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒ๎‹๎’๎’ปc trong m๎“t ๎Š๎Œ๎„๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎’๎’ฅ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng quy t๎’ณ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ s๎“ ๎—๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“™๎Œ๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎น๎Œ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“•i trong khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ h๎“๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎•๎’ฉt l๎“Ÿ๎‘๎€๎€ƒ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ๎๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎’ฅm b๎“ง ๎™๎ต๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎‹๎น๎‘๎Š๎€ƒb๎“ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ ho๎’ป๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ch๎“nh ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎“๎‹๎ฟ๎€ƒ๎‹๎“งp v๎“Ÿi th๎“ตc t๎“ƒ ๎‹๎‘ซ๎‘๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ ๎๎ช๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“ƒn th๎“ญc khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒki๎“ƒn th๎“ญc ti๎“…n khoa h๎“‘c, th๎’ฑ๎๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“ƒn th๎“ญc phi khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎„๎‘๎€ƒ๎›๎ˆ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€๎€ƒ๎๎’ฏ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€ƒ๎—๎‹๎„๎๎€ƒ๎Š๎Œ๎„๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎“กi s๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i, khi๎“ƒn cho nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎†๎’ง๎๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ฃng r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎Ž๎‹๎’ง ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎’ฅo ra ki๎“ƒn th๎“ญc m๎“Ÿi. Hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc Tremblay c๎’ง๎‘๎‹๎€ƒ ๎…๎ฉ๎’๎€๎€ƒ ๎™๎ต๎€ƒthi๎“ƒu hi๎“‡u bi๎“ƒt v๎“… ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ta ๎—๎‹๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎€ƒ๎•๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎–๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎…๎Œ๎“ƒt th๎“ƒ ๎‘๎ช๎’๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‡๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎’ซ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i n๎“ณa! Tremblay, 1988 8. Nguy hi๎“‡m ๎‹๎‘ซ๎‘๎€๎€ƒ ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญc t๎“ต ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎—๎‹๎“ƒ ๎๎ช๎€ƒc๎“ซa nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ๎†๎น๎€ƒ๎”๎˜๎œ๎“…๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎„๎€ƒ๎•๎„๎€ƒ๎”๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“nh. Nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎€ƒ๎‡๎“ฉ v๎“… ๎—๎•๎‘ญ๎“กng h๎“ง๎“๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซy r๎’ฏy trong ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i hi๎“‹n nay, nh๎’ฉ๎—๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎“ฃ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒtri๎“‡n. M๎“๎—๎€ƒ๎Ž๎‹๎ด๎„๎€ƒ๎†๎’ฅ๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎ฐ๎๎€ƒ๎“๎‹๎’ซn quan tr๎“‘๎‘๎Š๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ด๎„๎€ƒ ๎†๎’ฅnh khoa h๎“‘c lu๎’ฑn. Trong nhi๎“…๎˜๎€ƒ ๎—๎•๎‘ญ๎“กng h๎“ง๎“๎€๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘ ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ d๎“ฏng l๎’ฅi ๎“ฃ c๎’ฉ๎“๎€ƒ๎ƒฟ๎“ ๎๎ป๎€ƒ๎—๎’ง ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ cung c๎’ฉ๎“๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i nh๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญc khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎…๎’ง๎‘๎€‘๎€ƒ ๎€ฑ๎Š๎‘ญ๎“งc l๎’ฅi, trong khoa T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎๎ป๎€ƒ๎—๎’ง ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ ๎—๎‹๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎“ซ๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ๎‹๎‘ญ๎“Ÿ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn vi๎“‹c gi๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎—๎ต๎๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‡u hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng, ๎—๎ต๎๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‡๎˜๎€ƒ ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€๎€ƒ ๎‘๎Š๎˜๎“—n g๎“•c c๎“ซa hi๎“‹n ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎๎“งi thi๎“ƒt th๎“ต๎†๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i. ๎€น๎ต๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ch๎“ก ๎ƒฟ๎“งi ๎“ฃ KHXH-NV nh๎“ณng k๎“ƒt qu๎’ง ๎†๎น๎€ƒ ๎ด๎†๎‹๎€ƒ ๎๎“ง๎Œ๎€ƒ ๎†๎‹๎น๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎ฉ๎‘๎‹๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒKHTN. Tremblay ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎—๎“ฏ๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎—๎Œ๎“ƒng ๎‚ฉ V๎“… khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€๎€ƒ๎–๎“ sai l๎’ซm l๎“Ÿn khi tin r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎ƒฟ๎’ฅ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc nh๎“ณng k๎“ƒt qu๎’ง ngo๎’ฅn m๎“ฉc ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ๎—๎‹๎„๎œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“™i m๎“‘i th๎“ญ ch๎“ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎บ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‹๎„๎Œ๎€ƒ๎‘๎„ƒ๎ ๎‚ช๎€ƒ๎€‹๎€”๎€œ๎€›๎€›๎€๎€ƒ๎—๎•๎€‘๎€š๎€Œ๎€‘ ๎€ฆ๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎—๎Œ๎‡p c๎Œตn c๎ฏ๎„๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฑu Trong khoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎’ซ๎˜๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎“•i v๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒb๎’ง๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎’ง๎๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ๎ƒฟ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎ฉ๎€ƒ ๎Ž๎‹๎น๎€‘๎€ƒTrong KHXH-๎€ฑ๎€น๎€ƒ ๎—๎‹๎ต๎€ƒ ๎‹๎’๎ช๎‘๎€ƒ ๎—๎’๎ช๎‘๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“งng ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎™๎ป๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“•i, ๎™๎ต๎€ƒ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญu c๎“ซa KHXH-๎€ฑ๎€น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎’๎‘๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎“ญc, ๎†๎น๎€ƒ ๎–๎˜๎œ๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎€๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‘๎Œ๎“…๎๎€ƒ ๎—๎Œ๎‘๎€๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‹๎“‹ th๎“•๎‘๎Š๎€ƒ ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ ๎—๎•๎“ ๎•๎Œ๎ฒ๎‘๎Š๎€‘๎€‘๎€‘๎€๎€ƒ ๎™๎ต๎€ƒ ๎”๎˜๎œ๎€ƒ ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎๎“t lo๎’ฅi quan h๎“‹ ๎›๎ญ๎€ƒ ๎‹๎“i di๎“‰n ra gi๎“ณ๎„๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญ๎˜๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎€ฐ๎€‘๎€ƒ๎€ช๎’๎‡๎ˆ๎๎Œ๎ˆ๎•๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ ๎‚ฉ ๎€ณ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎—๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎“•i quan h๎“‹ ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒth๎“‡ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎—๎ซ๎๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎–๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎“•i quan h๎“‹ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc v๎“… ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎“‘ ๎™๎ช๎€ƒ๎™๎“… ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎๎“•i quan h๎“‹ c๎“ซa h๎“‘๎€‘๎€ƒ๎„ˆ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎—๎•๎“‘๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎น๎๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng di๎“‰๎‘๎€ƒ๎™๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ซ๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎“กi s๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i; h๎“‘ ๎—๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎—๎’ฅo hay bi๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“™๎Œ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒm๎“•i quan h๎“‹ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎›๎“ฑ trong c๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“—ng. ๎€น๎ต๎€ƒ๎™๎’ฑy s๎“ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซ๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ซ v๎“… ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i n๎“ƒ๎˜๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎’ง๎‘๎‹๎€๎€ƒ ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ ๎—๎•๎“, bi๎“‡๎˜๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎™๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒtrong c๎“๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎“—๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎†๎‹๎Œ๎„๎€ƒ ๎–๎’ฟ. ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎€ช๎’๎‡๎ˆ๎๎Œ๎ˆ๎•๎€ƒ ๎€ฐ๎€‘๎€๎€ƒ2002, ๎€ซ๎‘ซ๎‘๎€ƒ ๎‘๎“ณa, nhi๎“…u v๎’ฉ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“… ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu, khi๎“ƒn h๎“‘ ๎Ž๎‹๎ป๎‘g th๎“‡ che d๎’ฉ๎˜๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€๎€ƒ๎—๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“, c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎‹๎“‘ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu. Khi ch๎“‘n m๎“t v๎’ฉn ๎ƒฟ๎“… ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu, h๎“‘ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎†๎’งm th๎’ฉ๎œ๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎–๎“ต b๎’ฉt ๎“™n trong hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎€‹๎†๎น๎€ƒ๎™๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“…๎€Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎ƒช๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ฃng v๎“… nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎†๎’ซ๎‘๎€ƒ๎›๎น๎„๎€ƒ๎…๎““ hay h๎’ฅn ch๎“ƒ๎€๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š th๎“‡ trung l๎’ฑ๎“๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎€ฎ๎€ซ๎€ท๎€ฑ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€‘๎€ƒ ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“… ๎•๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒti๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ ๏€ญ ๎€ท๎‹๎„๎œ๎€ƒ ๎‚ฉ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘ ๎‚ช๎€ƒ ๎…๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎‚ฉ ๎๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎‹๎“ซ th๎“‡ ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎Œ๎‘๎—๎ˆ๎•๎–๎˜๎…๎๎ˆ๎†๎—๎Œ๎™๎Œ๎—๎ฐ๎€Œ๎€๎€ƒ ๎Š๎Œ๎“Ÿi thi๎“‹u nhi๎“…๎˜๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎„๎˜๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•i chi๎“ƒ๎˜๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒhi๎“‡๎˜๎€ƒ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎˜๎“•ng c๎“ซ๎„๎€ƒ๎๎ต๎‘h v๎“Ÿi nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‡u c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€‘ ๏€ญ b๎’ง๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎’งm s๎“ต minh b๎’ฅ๎†๎‹๎€๎€ƒ๎—๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎ฉ๎’๎€ƒ๎—๎’ฉt c๎’ง ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ด๎„๎€ƒ๎†๎’ฅ๎‘๎‹๎€ƒ๎๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎œ๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญ๎˜๎€๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎–๎“ฃ ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎๎˜๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu ch๎“‘n l๎“ตa. Cรกc ฤ‘แป‹nh ฤ‘แป vแป khoa hแปc N๎“…n khoa h๎“‘c hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅi d๎“ต๎„๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎“t s๎“• ๎ƒฟ๎“nh ๎ƒฟ๎“… ๎๎ช๎€ƒ ๎๎“‘๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ph๎’งi m๎’ป๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎’ฉp nh๎’ฑn, n๎“ƒ๎˜๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ t๎“—n t๎’ฅ๎Œ๎€‘๎€ƒ๎„ˆ๎น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ Tinh th๎Œฏn khoa h๎•c hay quy๎‡๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“nh lu๎Œตn ๎€‹๎€ค๎€‘๎€๎€ƒ๎‡๎ˆ๎—๎ˆ๎•๎๎Œ๎‘๎Œ๎–๎๎€ž๎€ƒ๎€ณ๎€‘๎€๎€ƒ๎‡๎ฐ๎—๎ˆ๎•๎๎Œ๎‘๎Œ๎–๎๎ˆ๎€Œ ๎€ฑ๎‹๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu tri๎“ƒt h๎“‘c khoa h๎“‘c Alffred North Whitehead 1861-1947 cho r๎’ตng khoa h๎“‘c hi๎“‹๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ฅi d๎“ต๎„๎€ƒ ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎“… ๎ƒฟ๎’ซu ๎—๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎‡๎ฟ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i ho๎’ปc ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“…๎˜๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎“™ ch๎“ญ๎†๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎น๎€ƒnh๎“ณng quy lu๎’ฑt chi ph๎“•i s๎“ต v๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ng c๎“ซa n๎น๎€‘๎€ƒ๎„ˆ๎“๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎“… ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎•๎’ฉt c๎’ซn cho khoa h๎“‘๎†๎€๎€ƒ ๎™๎ต๎€ƒ ๎‘๎“ƒu ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎’ฉp nh๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎‘๎น๎€๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c s๎“ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎‡๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ t๎“—n t๎’ฅi, b๎“ฃi l๎“ m๎“ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎†๎“ซa khoa h๎“‘c ๎๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng quy lu๎’ฑ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€‘๎€ƒ Trong KHXH-๎€ฑ๎€น๎€๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu cho r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎Œ๎€ƒc๎“ซa con ng๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎˜๎ซ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng quy lu๎’ฑt ๎‘๎ช๎’๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณng quy lu๎’ฑt ๎’ฉ๎œ๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎“• ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎’ปt ch๎“ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€‘๎€ƒM๎“‘i s๎“ต ki๎“‹n hay hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“…u b๎’ณt ngu๎“—n t๎“ฏ nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc. M๎“‘i ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎Œ๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎’๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“…๎˜๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎•๎’ฑt t๎“ต ๎™๎ช๎€ƒ๎—๎˜๎ซ๎‘๎€ƒtheo nh๎“ณng quy t๎’ณc nh๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎“nh. M๎’ป๎†๎€ƒ ๎‡๎ฟ๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎•๎ฝ๎€ƒ๎•๎ช๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‡๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒth๎“ƒ ๎๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎•๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎•๎’ฑt t๎“ต. Nhi๎“‹m v๎“ฉ c๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎“ฏ๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎€ƒ๎•๎„๎€ƒ๎—๎•๎’ฑt t๎“ต ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎“‡ ๎๎ช๎๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎Ž๎Œ๎“ƒn th๎“ญc v๎“… KHXH-NV ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซ๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ซ ๎‹๎‘ซ๎‘๎€๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€‘ T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 S๎ต d๎ญng d๎ท li๎๎˜๎€ƒ๎—๎‹๎‹ฑ๎ฅng nghi๎๎๎€ƒ๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒt๎‹๎‹ฑ๎ฅng nghi๎m lu๎Œตn A. empirism; P. empirisme Khoa h๎“‘c d๎“ต๎„๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ ๎†๎“ฉ th๎“‡ ๎ƒฟ๎“‡ ti๎“ƒn ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎’ป๎—๎€ƒ๎—๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎–๎’๎€ƒ๎–๎ฉ๎‘๎‹๎€๎€ƒ๎๎ป๎€ƒt๎’ง๎€๎€ƒ ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎๎’๎’ฅi nh๎“ณng s๎“ต v๎’ฑ๎—๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎–๎“ต vi๎“‹๎†๎€‘๎€ƒ ๎„ˆ๎น๎€ƒ ๎๎ช nh๎“ณng d๎“ณ li๎“‹๎˜๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎’๎€ƒ๎๎‘ญ๎“กng ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ki๎“‡m ch๎“ญ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc thu th๎’ฑp t๎“ฏ th๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€‘๎€ƒ ๎€บ๎‹๎Œ๎—๎ˆ๎‹๎ˆ๎„๎‡๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒr๎’ตng quan ni๎“‹๎๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎Ž๎“ƒ th๎“ฏa t๎“ฏ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu c๎“ซa Aristote t๎“ฏ th๎“กi c๎“™ ๎ƒฟ๎’ฅi. Theo quan ni๎“‹๎๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“ƒn th๎“ญc khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ๎›๎ซ๎œ๎€ƒd๎“ตng t๎“ฏ nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎‹๎“ตc t๎“ƒ, r๎“—i t๎“ฏ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง thuy๎“ƒ๎—๎€‘๎€ƒ๎€ถ๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง thuy๎“ƒ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ki๎“‡m ch๎“ญng l๎’ฅi qua nhi๎“…u ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ ๎”๎˜๎ฉ๎—๎€ƒ ๎‹๎น๎„๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒnh๎“ณng quy lu๎’ฑ๎—๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎“ cho nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎˜๎“•ng ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎“ต. ๎€ฆ๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎’ซ๎‘๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ฒ๎๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎‹๎„๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎’๎ฉ๎‘๎€ƒ๎‹๎“‘c ๎™๎ช๎€ƒ ๎—๎•๎Œ๎“ƒt h๎“‘๎†๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎–๎“ฑ d๎“ฉng d๎“ณ li๎“‹๎˜๎€ƒ ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng nghi๎“‹๎๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“t s๎“• ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎Š๎“‘๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎๎˜๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎๎ƒช๎€‘ ๎€ท๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎กng c๎ฏa khoa h๎•c khoa h๎“‘c ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ch๎“nh, b๎“™ sung Khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“t n๎“› l๎“ต๎†๎€ƒ๎๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎“ฉc. Khoa h๎“‘c ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎–๎„๎Œ๎€ƒ๎–๎น๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎’ซn ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎“ฉ๎†๎€ƒ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎›๎ฐ๎—๎€ƒ๎๎’ฅi ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎–๎“ต vi๎“‹๎†๎€๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ch๎“nh, b๎“™ ๎–๎˜๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎’๎ช๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€‘๎€ƒN๎“ƒu khi ki๎“‡m nghi๎“‹m, ta th๎’ฉy m๎“๎—๎€ƒ ๎๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒt ๎‘๎ช๎’๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎–๎„๎Œ๎€ƒ ๎—๎‹๎ต๎€ƒ ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎—๎‹๎„๎œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“™๎Œ๎€ƒ ๎๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒt ban ๎ƒฟ๎’ซu, th๎’ฑ๎๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ๎›๎น๎„๎€ƒ๎…๎““๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ thay b๎’ตng m๎“๎—๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒthuy๎“ƒ๎—๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…u kh๎’ง ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹n ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎น๎Œ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“ƒn th๎“ญc khoa h๎“‘c ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ๎™๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ ๎†๎“ฑ๎˜๎€๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ ๎—๎‹๎„๎œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“™๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“‡ ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒp c๎’ฑn v๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎†๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎๎ƒช๎€‘๎€ƒTh๎’ฑt v๎’ฑy, ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎—๎’๎ฉ๎‘๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎€ณ๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎€ซ๎€‘๎€ƒ๎€ณ๎’๎Œ๎‘๎†๎„๎•๎ฐ๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎—๎“ฏng nh๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎›๎ฐ๎—๎€ ๎‚ฉ๎€ƒ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒt r๎’ฉ๎—๎€ƒ๎๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎๎„๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎๎“ch s๎“ฑ khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎†๎‹๎“ญng minh r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ ๎•๎’ฉt y๎“‡u m๎“‹๎‘๎‹๎€๎€ƒ๎€ท๎˜๎œ๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎“ƒ๎—๎€ƒ๎‹๎’๎ช๎‘๎€ƒ๎—๎’๎ช๎‘๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎™๎’ฏ๎‘๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎–๎น๎—๎€ƒ๎๎’ฅi m๎“๎—๎€ƒ๎†๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎Š๎ต๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฉy t๎“ฏ ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎Š๎ต๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฉ๎œ๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎ต๎๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒg๎’ฅn l๎“‘c ra, b๎“ฃ๎Œ๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎“ตc t๎“ƒ th๎“ตc s๎“ต ๎‚ช๎€ƒ๎€‹๎€ณ๎’๎Œ๎‘๎†๎„๎•๎ฐ๎€ƒ๎€ซ๎€‘๎€๎€ƒ๎€”๎€œ๎€™๎€›๎€๎€ƒ๎—๎•๎€‘๎€”๎€–๎€Œ๎€‘ ๎„ˆ๎“‡ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‹n ra nh๎“ณng b๎’ฉt h๎“ง๎“๎€ƒ ๎๎ƒช๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘c ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•i chi๎“ƒu th๎“ตc t๎“ƒ v๎“Ÿi ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง thuy๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•i l๎’ฑ๎“๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ m๎“t k๎“ƒt qu๎’ง ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu, ๎‡๎ฟ๎€ƒ ๎‹๎“ง๎“๎€ƒ ๎๎ƒช๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎“ณ๎„๎€๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎’ซn ph๎’งi ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ki๎“‡m ch๎“ญ๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•i chi๎“ƒu v๎“Ÿi nh๎“ณng ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€‘๎€ƒNhi๎“‹m v๎“ฉ c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎’งi ch๎“ ๎๎ช๎€ƒ ๎†๎‹๎“ญng minh m๎“t gi๎’ง thuy๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎‘๎ช๎’๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎ƒฟ๎พ๎‘๎Š๎€๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎†๎’ซn ph๎’งi ph๎’งn nghi๎“‹๎๎€ƒ ๎‘๎น๎€‘๎€ƒ ๎„ˆ๎น๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎—๎’ณc c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎๎ƒช๎€ƒthuy๎“ƒt ph๎’งn nghi๎“‹m A. Falsificationism; P. ๎€ฉ๎„๎๎–๎Œ๎‰๎Œ๎†๎„๎—๎Œ๎’๎‘๎Œ๎–๎๎ˆ๎€๎€ƒ ๎€ƒ ๎•๎ฐ๎‰๎˜๎—๎„๎—๎Œ๎’๎‘๎‘๎Œ๎–๎๎ˆ๎€Œ๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎€ฎ๎€‘ Popper 1902-๎€”๎€œ๎€œ๎€—๎€Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎•๎„๎€‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ๎ป๎‘๎Š๎€ khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡n b๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎„๎Œ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€๎€ƒ๎—๎‹๎“ญ nh๎’ฉ๎—๎€๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒthuy๎“ƒt t๎“•t d๎’ซ๎‘๎€ƒ ๎๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎“ก s๎“ต b๎“™ sung, ch๎“nh s๎“ฑa c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎“ตu m๎“Ÿi; th๎“ญ hai, ki๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎†๎‡Š๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc thay th๎“ƒ b๎’ตng ki๎“ƒn th๎“ญc m๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎‘ญ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€ƒ ๎‹๎‘ซ๎‘๎€๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎“ตc gi๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ ๎‹๎‘ซ๎‘๎€‘๎€ƒD๎“ต๎„๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎–๎“ต ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎—๎ต๎๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎›๎ซ๎œ๎€ƒ๎‡๎“ต๎‘๎Š๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒt, g๎“—m nh๎“ณng quy t๎’ณ๎†๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ gi๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…u s๎“ต vi๎“‹๎†๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎“•t. M๎“๎—๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒthuy๎“ƒt t๎“•๎—๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ๎…๎„๎’๎€ƒ ๎”๎˜๎ฉ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc nhi๎“…u quan h๎“‹ gi๎“ณ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎–๎“ต vi๎“‹c. M๎“ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎†๎˜๎“•๎Œ๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎’ฑn th๎“ญc v๎“… b๎’งn ch๎’ฉt c๎“ซa th๎“ƒ gi๎“Ÿi t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎›๎ญ๎€ƒh๎“i, b๎’ณ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซu t๎“ฏ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€๎€ƒ๎๎ป๎€ƒ๎—๎’ง ๎™๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎๎’๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ d๎’ซn d๎’ซ๎‘๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎๎ƒช๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎”๎˜๎œ๎€ƒ ๎๎˜๎’ฑt chung. N๎“ƒu ch๎“ ๎†๎น๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎Š๎‹๎Œ๎€ƒ ๎‘๎‹๎’ฑn d๎“ณ li๎“‹๎˜๎€๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎’ฉ๎œ๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎–๎“ ๎†๎น๎€ƒ๎ด๎—๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎“ ๎™๎ต๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎•๎พ๎—๎€ƒ๎•๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc nh๎“ณng quy lu๎’ฑt chi ph๎“•i ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€‘๎€ƒ๎€ท๎•๎‘ญ๎“กng h๎“ง๎“๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ๎๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎“‘๎„๎€ƒ๎•๎ฝ๎€ƒ๎•๎ช๎‘๎Š๎€ƒnh๎’ฑ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎—๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ ๎„ˆ๎„๎‘๎€ƒM๎’ฅch Tycho Brahe 1546-๎€”๎€™๎€“๎€”๎€Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎‡๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎†๎’ง ๎ƒฟ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€๎€ƒ๎Š๎‹๎Œ๎€ƒ๎†๎‹๎ฐ๎“๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎๎ป๎€ƒ๎—๎’ง nh๎“ณng ๎™๎ต๎€ƒ๎–๎„๎’๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎‹๎Œ๎€ƒ๎†๎‹๎ฐ๎“๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi h๎“‘๎†๎€ƒ๎—๎•๎บ๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎ป๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎€ญ๎€‘๎€ƒ๎€ฎ๎ˆ๎“๎๎ˆ๎•๎€ƒ๎€‹๎€”๎€˜๎€š๎€”-1630 m๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎•๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc nh๎“ณng quy lu๎’ฑt v๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ng c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎‘๎„๎œ๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎Š๎“‘๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“nh lu๎’ฑt Kepler. S๎น ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎†๎ฏ๎„๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฑu M๎“๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡m thi๎“ƒt y๎“ƒu c๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€‘ D๎“ต๎„๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎ป๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu c๎“ซa ๎€ฎ๎€ซ๎€ท๎€ฑ๎€๎€ƒ๎€ฆ๎๎€‘๎€ƒ๎€ฏ๎ฐ๎™๎Œ-Strauss ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎‘๎ฒ๎˜๎€ƒ๎๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎’ณc ๎ƒฟ๎’ซ๎˜๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎™๎“… ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-NV ๎‚ฉ M๎“‘๎Œ๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎“…u d๎“ต๎„๎€ƒ ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎“… v๎“… s๎“ต ๎ƒฟ๎“•i l๎’ฑp gi๎“ณ๎„๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎–๎ฉ๎—๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎€ฎ๎€ซ๎€ท๎€ฑ๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎—๎‹๎“ƒ gi๎“Ÿi t๎“ต nhi๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎€พ๎€‘๎€‘๎€‘๎€๎€‘๎€ƒ ๎€ฑ๎“ƒu KHXH-NV mu๎“•n th๎“ตc s๎“ต tr๎“ฃ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒkhoa h๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎†๎’ซn ph๎’งi gi๎“ณ l๎’ฅi s๎“ต ๎ƒฟ๎“•i l๎’ฑ๎“๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎“ d๎“ch chuy๎“‡๎‘๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎ƒฟ๎’ป๎—๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎Š๎Œ๎“ณa con ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi m๎“t s๎“ต ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎—๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎Š๎Œ๎“ณ๎„๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi b๎“ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎— ๎‚ช๎€ƒ๎€‹๎€ฏ๎ฐ๎™๎Œ-Strauss Cl., 1964, ๎„ˆ๎Œ๎“…u n๎ช๎œ๎€ƒ ๎†๎’ซn thi๎“ƒt ch๎’ทng nh๎“ณng cho thu th๎’ฑ๎“๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎†๎’ง ph๎’ซn di๎“‰n gi๎’งi d๎“ณ li๎“‹๎˜๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu c๎’ซn ph๎’งi ti๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‹๎“‹ th๎“•ng, ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎‹๎“ง๎“๎€ƒ ๎๎ป๎Š๎ด๎†๎‹๎€‘๎€ƒ ๎€ฑ๎‹๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ni๎“…๎๎€ƒ๎—๎Œ๎‘๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ๎–๎˜๎œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎€ƒ ๎†๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒc๎“ซ๎„๎€ƒ๎๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn k๎“ƒt qu๎’ง ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒk๎“ƒt lu๎’ฑn. M๎“ฉ๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎ด๎†๎‹๎€ƒ ๎†๎“ซa vi๎“‹c b๎’ง๎’๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ง๎๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘ ๎๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‹n ra ki๎“ƒn th๎“ญc m๎“Ÿi, ๎ƒฟ๎“c l๎’ฑp v๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ ๎ƒช๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎†๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“—ng. Wallerstein di๎“‰n gi๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€๎€ƒ ๎‚ฉ ๎ƒฉ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎‹๎’ฉ๎—๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎Š๎’ณn li๎“…n v๎“Ÿi quan ni๎“‹๎๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎’งi ๎๎ช๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒnghi๎“‹m, r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ d๎’ฅ๎œ๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎„๎€ƒnhi๎“…๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎…๎Œ๎“ƒt, r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎†๎น๎€ƒth๎“‡ ๎ƒฟ๎ˆ๎๎€ƒ ๎๎’ฅi nhi๎“…u ng๎’ฅ๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎–๎’๎€ƒ ๎™๎“Ÿi nh๎“ณng ๎๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ง๎Œ๎€ƒ ๎…๎„๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ซu ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎€บ๎„๎๎๎ˆ๎•๎–๎—๎ˆ๎Œ๎‘๎€ƒ ๎€ฌ๎€‘๎€๎€ƒ ๎€•๎€“๎€“๎€™๎€๎€ƒ ๎„ˆ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎’ปc bi๎“‹t quan tr๎“‘๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎Š๎Œ๎พ๎“๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ ๎๎˜๎ป๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ ๎—๎ต๎๎€ƒ ๎Ž๎Œ๎“ƒm th๎“ญc m๎“Ÿi, ๎›๎น๎„๎€ƒ ๎…๎““ m๎“‘๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“nh ki๎“ƒ๎‘๎€๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซ๎˜๎€ƒ ๎น๎†๎€ƒ ๎†๎“ฃi m๎“ฃ v๎“Ÿi ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“ฃng m๎“Ÿi m๎’ฟ ngay c๎’ง khi nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒช๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ฃ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“งc l๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎–๎˜๎œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎‘๎Œ๎“‹m c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎„๎€‘ Tรญnh khoa hแปc trong KHXH-NV Trong cu๎“c s๎“•๎‘๎Š๎€๎€ƒ ๎—๎„๎€ƒ ๎—๎‹๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎ช๎๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎“…u ๎‚ฉ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu ๎‚ช๎€‘๎€ƒ๎€ท๎˜๎œ๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘g ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎‘๎ช๎’๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu khoa h๎“‘c. Theo ghi nh๎’ฑn c๎“ซa P. Sagaut, thu๎’ฑt ng๎“ณ ๎‚ฉ science ๎‚ช๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc nhi๎“…๎˜๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎Š๎ฉ๎‘๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎’ปc ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎ด๎†๎‹๎€ƒ ๎†๎“ต๎†๎€๎€ƒ๎๎ช๎๎€ƒ๎—๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎“๎€๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎“ฏ ๎“๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒsinh c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎‘๎น๎€ƒ ๎‚ฉ scientifique ๎‚ช๎€ƒ ๎‹๎ช๎๎€ƒ ๎†๎‹๎“ญ๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎‚ฉ ๎ƒฟ๎พ๎‘๎Š ๎‚ช๎€๎€ƒ๎‚ฉ ch๎’ปt ch๎“ ๎‚ช๎€๎€ƒ๎‚ฉ ch๎’ณc ch๎’ณn ๎‚ช๎€‘๎€ƒ๎€น๎ต๎€ƒth๎“ƒ๎€๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎™๎’ฉ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“… tr๎“‘๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎ซ๎๎€ƒ ๎†๎“ซa ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c lu๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎™๎Œ๎“‹๎†๎€ƒ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎Š๎Œ๎พ๎“๎€ƒ ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎…๎Œ๎“‹๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎Š๎ต๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎Š๎ต๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒh๎“‘c 2008, ๎„ˆ๎“‡ ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹ khoa h๎“‘c, ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu ph๎’งi d๎“ต๎„๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡m c๎“ซa khoa h๎“‘c. N๎“ƒ๎˜๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu d๎“‰ ๎‡๎ช๎‘๎Š๎€ƒth๎“•ng nh๎’ฉt v๎“Ÿi nhau v๎“… s๎“ต c๎’ซn thi๎“ƒt c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒkhoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎‹๎“‘ l๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…u ๎ƒช๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€ƒ๎™๎“… ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎—๎’ฅ๎’๎€ƒ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒkhoa h๎“‘๎†๎€‘๎€ƒ๎€ท๎ฟ๎œ๎€ƒ๎—๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎’ง ๎Š๎น๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“ ti๎“ƒp c๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‹๎“‘ ๎ƒฟ๎“… ๎•๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎น๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง ๎ƒฟ๎“… ๎•๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎€œ๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง ch๎“ li๎“‹๎—๎€ƒ ๎Ž๎ฒ๎€ƒ ๎•๎„๎€ƒ ๎€š๎€ƒ ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€๎€ƒ ๎‹๎’๎’ป๎†๎€ƒ ๎€˜๎€ƒ ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎ป๎Œ ๎€๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎ด๎—๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎ฉ๎“๎€ƒ๎“ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc. M๎กt s๎™ quan ni๎m khoa h๎•c lu๎Œตn hi๎n ๎ƒฟ๎Œฉi v๎‰ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•c Thuy๎“ƒt ki๎“‡m nghi๎“‹m A. verificationism ; ๎€ณ๎€‘๎€๎€ƒ ๎™๎ฐ๎•๎Œ๎‰๎Œ๎†๎„๎—๎Œ๎’๎‘๎‘๎Œ๎–๎๎ˆ๎€Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ ๎๎“t quan ni๎“‹m khoa h๎“‘c lu๎’ฑn c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎—๎•๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ ๎—๎‹๎“ตc ch๎“ญng lu๎’ฑn ๎๎ป๎Š๎ด๎†๎‹๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎“๎‹๎“™ bi๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒkhoa h๎“‘c t๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎๎“t s๎“• ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎“ซa KHXH-๎€ฑ๎€น๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ta ch๎“ bi๎“ƒt m๎“๎—๎€ƒ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎‘๎ช๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎ƒฟ๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎–๎„๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ki๎“‡m ch๎“ญng qua th๎“ตc nghi๎“‹m. Trong ๎€ท๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎ป๎‘๎€ƒ๎†๎ฏ๎„๎€ƒ๎€ฆ๎ซ๎˜๎€ƒ๎๎Œฉc b๎ก Vienne, R. Carnap ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎…๎Œ๎“‹t ba lo๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€๎€ƒ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€๎€ƒ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒthuy๎“ƒ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎–๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ๎๎’๎’ฅi ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ki๎“‡m ch๎“ญng tr๎“ตc ti๎“ƒ๎“๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎€‹๎—๎‹๎ด๎€ƒ ๎‡๎“ฉ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎†๎ซ๎˜ ๎€๎€ƒ ๎‚ฉ hoa h๎“—๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎๎ช๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎““ ๎‚ช๎€Œ๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎๎’๎’ฅi ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ki๎“‡m ch๎“ญng m๎“๎—๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎‘๎€ƒti๎“ƒp, qua trung gian c๎“ซa lo๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎บ๎‘๎€ƒlo๎’ฅ๎Œ๎€ƒ ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ ๎–๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎‹๎ต๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ๎‘๎ช๎’๎€ƒ ๎Ž๎Œ๎“‡m ch๎“ญ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎€‹๎—๎‹๎ด๎€ƒ ๎‡๎“ฉ ๎†๎ซ๎˜๎€๎€ƒ ๎‚ฉ ๎€ท๎‹๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎๎’ปt kh๎’ณ๎“๎€ƒ ๎‘๎‘ซ๎Œ ๎‚ช๎€Œ๎€‘๎€ƒ ๎„ˆ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ki๎“‡m nghi๎“‹๎๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc A. verifiability ; P. ๎™๎ฐ๎•๎Œ๎‰๎Œ๎„๎…๎Œ๎๎Œ๎—๎ฐ๎€Œ๎€ƒ๎†๎“ซa m๎“๎—๎€ƒ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎™๎“… ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c. B๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎๎’ฑp lu๎’ฑn r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎‘ซ๎€ƒ ๎–๎“ฃ ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng nghi๎“‹๎๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng d๎“ณ li๎“‹u tuy๎“‹๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“•i, ๎๎ช ch๎“ ๎๎ช๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญc t๎’ฅm th๎“กi c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒlo๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎ป๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฎ๎€‘๎€ƒ๎€ณ๎’๎“๎“๎ˆ๎• k๎“ƒt lu๎’ฑn r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒt ki๎“‡m nghi๎“‹m b๎’ฉt l๎“ตc trong nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎—๎•๎‘ญ๎“กng h๎“งp, ๎‡๎’๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ ๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎“… ๎•๎„๎€ƒ ๎๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒt ph๎’งn nghi๎“‹m A. ๎€ฉ๎„๎๎–๎Œ๎‰๎Œ๎†๎„๎—๎Œ๎’๎‘๎Œ๎–๎๎€ž๎€ƒ๎€ณ๎€‘๎€๎€ƒ๎•๎ฐ๎‰๎˜๎—๎„๎—๎Œ๎’๎‘๎‘๎Œ๎–๎๎ˆ๎€Œ๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒph๎’ญm ๎€ฏ๎ป๎Š๎ด๎†๎‹๎€ƒ ๎†๎ฏa s๎น ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ ๎Ž๎Œ๎‡n khoa h๎•c. Popper l๎’ฉ๎œ๎€ƒ ๎—๎‹๎ด๎€ƒ ๎‡๎“ฉ ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎‚ฉ ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ ๎–๎ป๎Œ๎€ƒ ๎“ฃ ๎€”๎€“๎€“๎‚ƒ๎€ฆ ๎‚ช๎€‘๎€ƒ ๎„ˆ๎“‡ b๎’ง๎’๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ง๎๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎พ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ณn c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎€ฅ๎’ง๎‘๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ณ๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎๎ช๎€ƒLe Manifeste du Cercle de Vienne. ๎€ฅ๎’ง๎‘๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ณ๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎€ฏ๎„๎€ƒ๎๎’๎Š๎Œ๎”๎˜๎ˆ๎€ƒ๎‡๎ˆ๎€ƒ๎๎„๎€ƒ๎‡๎ฐ๎†๎’๎˜๎™๎ˆ๎•๎—๎ˆ๎€ƒscientifique. T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ta ph๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎˜๎‘๎€ƒ ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ ๎๎ญ๎Œ๎€ƒ ๎๎ญ๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“‡ ki๎“‡m nghi๎“‹m, n๎“ƒu ch๎“ ๎†๎น๎€ƒ๎๎“t l๎’ซ๎‘๎€ƒ๎‘๎ช๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ๎—๎„๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹n th๎’ฉ๎œ๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ๎–๎ป๎Œ๎€ƒ๎“ฃ m๎“t nhi๎“‹๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎–๎“ sai. T๎“ฏ ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ๎€ณ๎’๎“๎“๎ˆ๎•๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒr๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ch๎“ญng minh m๎“๎—๎€ƒ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎พ๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎“ ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ch๎“ญng ๎๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎–๎„๎Œ๎€ƒ๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€‘๎€ƒ๎€ท๎˜๎œ๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎๎“t gi๎’ง thuy๎“ƒ๎—๎€ƒ๎‘๎ช๎’๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎…๎“ ph๎’งn nghi๎“‹๎๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎–๎„๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎‹๎’ทn ๎๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎พ๎‘๎Š๎€‘๎€ƒ๎€ณ๎’๎“๎“๎ˆ๎•๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎•๎’ตng ki๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ๎”๎˜๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒn ๎‹๎น๎„๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎ช๎‘๎Š๎€ƒ๎ด๎—๎€ƒ๎›๎’ฉu ๎‹๎‘ซ๎‘๎€‘๎€ƒ๎€ฐ๎“๎—๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒt t๎“•๎—๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒl๎“ตc gi๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎—๎“•๎—๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎™๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒt๎“•๎—๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎—๎•๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎๎’ฅi nhi๎“…u kh๎’ง ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎–๎“ต ph๎’งn nghi๎“‹m c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎น๎€‘ ๎€ท๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ ๎“๎‹๎’ญm C๎Œญ๎˜๎€ƒ ๎—๎•๎พ๎†๎€ƒ ๎†๎ฏ๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎†๎˜๎กc ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎๎Œฉng khoa h๎•c, Thomas S. Kuhn 1922-๎€”๎€œ๎€œ๎€™๎€Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎…๎ช๎œ๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎‘๎Œ๎“‹m c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎“… s๎“ต ti๎“ƒn b๎“ c๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎€‘๎€ƒ๎ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎•๎’ตng khoa h๎“‘c ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎„๎€ƒ๎‹๎„๎Œ๎€ƒ๎Š๎Œ๎„๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎’๎’ฅn xen l๎’ฏn nhau giai ๎ƒฟ๎’๎’ฅn khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎…๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng science normale ๎™๎ช๎€ƒ ๎Š๎Œ๎„๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎’๎’ฅn khoa h๎“‘c b๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng science ๎ˆ๎›๎—๎•๎„๎’๎•๎‡๎Œ๎‘๎„๎Œ๎•๎ˆ๎€Œ๎€๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎…๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng ๎๎ช๎€ƒ ๎†๎‹๎“ซ ๎ƒฟ๎’ฅ๎’๎€๎€ƒ ๎†๎บ๎‘๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘c b๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎—๎‹๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎Š๎Œ๎„๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎’๎’ฅ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎๎’ฅng c๎“ซa khoa h๎“‘c. Trong khoa h๎“‘c ๎…๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng, m๎“›๎Œ๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎“t ๎Ž๎‹๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎๎Œณu๎‚ฉ nh๎’ต๎๎€ƒ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎™๎’ฉn ๎ƒฟ๎“… ๎™๎ช๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎ฉ๎‘๎Š๎€๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎“๎‹๎ฐ๎“๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ฅ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc hi๎“‹u qu๎’ง ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu l๎“Ÿn nh๎’ฉt m๎“๎—๎€ƒ๎‘๎Š๎ป๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎“ณ chung t๎’ฅo thu๎’ฑn l๎“งi cho vi๎“‹c ph๎“™ bi๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ ๎Ž๎‹๎‘ซ๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญu ๎‚ช๎€‘๎€ƒ ๎€น๎ต๎€ƒ ๎—๎‹๎“ƒ, m๎“๎—๎€ƒ ๎Ž๎‹๎˜๎ป๎‘๎€ƒ ๎๎’ฏu bao g๎“—๎๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒv๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… v๎“… ๎๎ƒช๎€ƒthuy๎“ƒ๎—๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎‘๎Œ๎“‹๎๎€๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎“ฉ๎€๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎—๎Œ๎“ƒp c๎’ฑ๎‘๎€‘๎€‘๎€‘๎€ƒ๎•๎Œ๎ฒ๎‘๎Š๎€ƒ ๎…๎Œ๎“‹t. Khi khoa ๎€ฅ๎’ง๎‘๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ณ๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎€ฏ๎„๎€ƒ๎–๎—๎•๎˜๎†๎—๎˜๎•๎ˆ๎€ƒ๎‡๎ˆ๎–๎€ƒ๎•๎ฐ๎™๎’๎๎˜๎—๎Œ๎’๎‘๎–๎€ƒscientifiques. ๎€ท๎Œ๎“ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ค๎‘๎‹๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎“๎„๎•๎„๎‡๎Œ๎Š๎๎€๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ณ๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎“๎„๎•๎„๎‡๎Œ๎Š๎๎ˆ๎€‘๎€ƒ๎€ท๎“ฏ๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎‘๎€ƒLe Petit Robert ๎€‹๎€•๎€“๎€“๎€œ๎€Œ๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€๎€ƒ๎‚ฉ ๎€ถ๎œ๎–๎—๎ฑ๎๎ˆ๎€ƒ ๎‡๎ˆ๎€ƒ ๎•๎ˆ๎“๎•๎ฐ๎–๎ˆ๎‘๎—๎„๎—๎Œ๎’๎‘๎–๎€๎€ƒ ๎‡๎ˆ๎€ƒ ๎™๎„๎๎ˆ๎˜๎•๎–๎€๎€ƒ ๎‡๎ˆ๎€ƒnormes qui influent sur la perception du monde ๎‚ช๎€ƒ๎€‹๎—๎’ฅ๎๎€ƒ ๎‡๎“๎†๎‹๎€๎€ƒ ๎€ซ๎“‹๎€ƒ ๎—๎‹๎“•๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€๎€ƒ ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ ๎—๎•๎“๎€๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎’ญ๎‘๎€ƒ๎๎“ต๎†๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎†๎’ง๎๎€ƒ๎‘๎‹๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎™๎“…๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ๎€ƒ๎Š๎Œ๎“Ÿ๎Œ๎€Œ๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎“…๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎“๎€ƒ๎™๎“…๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎‡๎“๎†๎‹๎€ƒ๎—๎“ฏ๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€๎€ƒ๎†๎‹๎’ท๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎’ฅ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎‚ฉ ๎‹๎“‹๎€ƒ ๎‹๎ต๎‘๎‹ ๎‚ช, ๎‚ฉ ๎๎’ฏ๎˜๎€ƒ ๎‹๎ต๎‘๎‹ ๎‚ช hay ๎‚ฉ ๎๎’ฏ๎˜๎€ƒ ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎† ๎‚ช๎€ ๎‚ฉ ๎๎’ฏ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎’ญ๎‘ ๎‚ช, ๎‚ฉ ๎“๎‹๎’ฅ๎๎€ƒ๎—๎‹๎“ญ๎† ๎‚ช, ๎‚ฉ ๎๎ป๎€ƒ๎—๎‹๎“ญ๎† ๎‚ช๎€ ๎‚ฉ ๎Ž๎‹๎˜๎ป๎‘๎€ƒ ๎๎’ฏ๎˜ ๎‚ช, ๎‚ฉ ๎๎’ฏ๎˜๎€ƒ ๎—๎‹๎“ญ๎† ๎‚ช, ๎‚ฉ ๎†๎‹๎˜๎’ญ๎‘๎€ƒ ๎—๎‹๎“ญ๎† ๎‚ช, ๎‚ฉ ๎Ž๎‹๎˜๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎’ฏ๎˜ ๎‚ช... ๎€ท๎‹๎’ฑ๎๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ ๎†๎บ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“…๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎“๎€ƒ๎Š๎Œ๎“ณ๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‡๎’ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎“ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎’๎ช๎Œ๎€‘ h๎“‘๎†๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡๎‘๎€ƒ๎™๎‘ญ๎“ง๎—๎€ƒ๎•๎„๎€ƒ๎‘๎Š๎’๎ช๎Œ๎€ƒ๎†๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎๎’ฏu c๎“ซa ๎‘๎น๎€ƒ๎–๎“ t๎’ฅo ra m๎“t cu๎“๎†๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎๎’ฅng khoa h๎“‘c. ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎†๎‹ฏ๎€ƒ๎…๎Œซn c๎ฏ๎„๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•c ๎€ง๎ฟ๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc g๎“‘i b๎’ตng nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎—๎ฒ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒnhau, ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎“ตu trung l๎’ฅ๎Œ๎€๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎†๎‘ซ๎€ƒ ๎…๎’งn c๎“ซa m๎“‘i khoa h๎“‘๎†๎€๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒKHXH-๎€ฑ๎€น๎€๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎“งp l๎“‹ n๎“i t๎’ฅ๎Œ๎€๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎“งp l๎“‹ ngo๎’ฅi t๎’ฅ๎Œ๎€๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎•๎˜๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎“ต๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎‘๎€ƒ๎†๎’ฑy Pourtois Desmet H. & Lahaye W., 2001, ๏€ญ ๎€ท๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎ซp l๎ n๎กi t๎Œฉi ๎€‹๎™๎„๎๎Œ๎‡๎Œ๎—๎ฐ๎€ƒ ๎Œ๎‘๎—๎ˆ๎•๎‘๎ˆ๎€Œ๎€ƒnh๎’ตm ki๎“‡๎๎€ƒ๎—๎•๎„๎€ƒ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง thuy๎“ƒ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎™๎Œ๎“‹c ki๎“‡m ch๎“ญng gi๎’ง thuy๎“ƒ๎—๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc b๎’ง๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎’ง๎๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ข๎€ƒ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ฅ๎—๎€ƒ ๎œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎†๎’ซu v๎“… s๎“• ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎†๎‹๎’ฉt ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ข๎€ƒ ๎€ฐ๎“•i quan h๎“‹ gi๎“ณ๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‹n ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ข๎€ƒ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎—๎ซ๎๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎‘๎‹๎’ตm l๎ช๎๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu ch๎’ปt ch๎“ ๎‹๎‘ซ๎‘๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎“‡ b๎’ง๎’๎€ƒ ๎ƒฟ๎’งm r๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎Ž๎“ƒt lu๎’ฑn c๎“ซa ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎•๎พ๎—๎€ƒ๎•๎„๎€ƒ๎—๎“ฏ nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎‹๎“ตc s๎“ต ch๎“ญ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎’งi t๎“ฏ nh๎“ณng y๎“ƒu t๎“• ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎„๎‘๎€ƒthi๎“‹๎“๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎”๎˜๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu. ๏€ญ ๎€ท๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎ซp l๎ ngo๎Œฉi t๎Œฉi ๎€‹๎™๎„๎๎Œ๎‡๎Œ๎—๎ฐ๎€ƒ ๎ˆ๎›๎—๎ˆ๎•๎‘๎ˆ๎€Œ๎€ƒnh๎’ตm kh๎’ง๎’๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“ ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎ฉ๎“๎€ƒ๎‡๎“ฉng k๎“ƒt lu๎’ฑn c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒnhi๎“…๎˜๎€ƒ ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎˜๎“•๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€‘๎€ƒ ๎€น๎ต๎€ƒ ๎™๎’ฑ๎œ๎€๎€ƒ ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒnh๎’ตm ki๎“‡๎๎€ƒ๎–๎’๎ฉ๎—๎€ƒ๎Ž๎‹๎’ง ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‹๎’ฅn ch๎“ƒ c๎“ซa vi๎“‹c ๎ฉ๎“๎€ƒ ๎‡๎“ฉ๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎ป๎€ƒ ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•i ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒ๎—๎‹๎“ก๎Œ๎€ƒ๎Š๎Œ๎„๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€‘ ๏€ญ ๎€ท๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎•๎˜๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎‹๎นc ๎€‹๎‰๎Œ๎‡๎ฐ๎๎Œ๎—๎ฐ๎€Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎’๎€ƒ ๎๎‘ญ๎“กng s๎“ต ๎ƒฟ๎“c l๎’ฑp c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‡๎Œ๎“‰n gi๎’งi so v๎“Ÿi nh๎“ณng bi๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“™i ng๎’ฏ๎˜๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‹๎’๎’ป๎†๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‹๎“‹ th๎“•ng. Nh๎“ณng bi๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“™๎Œ๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ b๎’ณt ngu๎“—n t๎“ฏ nhi๎“…u ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‡๎’๎€๎€ƒ ๎†๎‹๎’ทng h๎’ฅ๎‘๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎—๎“ฏ ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎“ฉ ho๎’ปc ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ki๎“‹n thu th๎’ฑp d๎“ณ li๎“‹u, t๎“ฏ ๎Ž๎‹๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎“™ th๎“ตc nghi๎“‹๎๎€‘๎€‘๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎†๎‹๎“ซ y๎“ƒu nh๎’ต๎๎€ƒ ๎—๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎“™๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“nh c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Ž๎“ƒt qu๎’ง ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu. ๏€ญ ๎€ท๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎‘๎€ƒ ๎†๎Œตy ๎€‹๎‰๎Œ๎„๎…๎๎Œ๎๎Œ๎—๎ฐ๎€Œ๎€ƒ ๎‘๎‹๎’ตm b๎’งo ๎ƒฟ๎’ง๎๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‡๎“ณ li๎“‹u thu th๎’ฑp ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc. Nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc g๎“‘๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎—๎ฉ๎Œ๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎“‡ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ ki๎“‡m ch๎“ญng ghi nh๎’ฑn c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu. M๎กt s๎™ ๎ƒช๎€ƒ๎Ž๎Œ๎‡๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎† Umberto Eco, m๎“๎—๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎–๎‘ญ๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎ƒฉ๎€๎€ƒ๎—๎“ฏ ๎Š๎น๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“ c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ตc KHXH- T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 ๎€ฑ๎€น๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎Ž๎ƒช๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹u h๎“‘c, tri๎“ƒt h๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎ป๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎“ณ h๎“‘c ๎™๎ช๎€ƒ ๎๎“ป h๎“‘๎†๎€๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎•๎„๎€ƒ๎€—๎€ƒ ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒh๎“‘c c๎“ซa m๎“๎—๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€๎€ƒ ๎‚ฉ ๎€”๎€‘๎€ƒ ๎€ฑ๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu ph๎’งi ch๎“‘๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“งng ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ nh๎’ฑn bi๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc, ๎–๎„๎’๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎‹๎’ฑn bi๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎‘๎น๎€‘๎€ƒ[...] 2. V๎“… m๎“๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎™๎’ฑ๎œ๎€๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu ph๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ ๎—๎“ฏ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎—๎“Ÿi, ho๎’ปc ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎›๎ฐ๎—๎€ƒ๎๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ๎‘๎‹๎ญ๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎™๎“Ÿi nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎Š๎ต๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎“•. [...] ๎€–๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€‘๎€ƒ[...] ๎€—๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu ph๎’งi cung c๎’ฉp nh๎“ณng y๎“ƒu t๎“• ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎“๎‹๎ฐ๎“๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“‡m ch๎“ญng ho๎’ปc ph๎’งn bi๎“‹๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง thuy๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎‘๎น๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎„๎€ƒ ๎•๎„๎€ž๎€ƒ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญu ph๎’งi cung c๎’ฉp nh๎“ณng y๎“ƒu t๎“• ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎“๎‹๎ฐ๎“๎€ƒtranh lu๎’ฑ๎‘๎€ƒ ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎‹๎„๎Œ๎€‘๎€ƒ ๎„ˆ๎น๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎๎“๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎บ๎Œ๎€ƒ ๎‹๎““๎Œ๎€ƒ ๎†๎‘ซ๎€ƒb๎’งn ๎‚ช๎€ƒ๎€‹๎‡๎’ฏn l๎’ฅi t๎“ฏ ๎€ฉ๎•๎„๎Š๎‘๎Œ๎ฑ๎•๎ˆ๎€ƒ๎€ญ๎€‘-P., 1986, tr. 35. ๎€ฎ๎‹๎Œ๎€ƒ ๎…๎ช๎‘๎€ƒ ๎™๎“… ๎†๎‘ซ๎€ƒ ๎–๎“ฃ khoa h๎“‘c c๎“ซa m๎“t ho๎’ฅt ๎ƒฟ๎“ng th๎“ตc ti๎“‰๎‘๎€๎€ƒ ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ ๎Š๎Œ๎’ง Nguy๎“‰๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎€ท๎˜๎’ฉn ๎€‹๎€•๎€“๎€”๎€”๎„๎€Œ๎€ƒ๎๎‘ญ๎˜๎€ƒ๎ƒช๎€ƒ๎•๎’ตng ch๎“ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎๎ช๎€ƒkhoa h๎•c n๎“ƒu h๎“๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ซ ๎ด๎—๎€ƒ๎‘๎‹๎’ฉ๎—๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎€–๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ki๎“‹n d๎ท li๎u th๎Œตt, ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎ƒฟ๎‹ฑ๎ซ๎†๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎™ ๎™๎ช๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎Œตn. Thi๎“ƒu m๎“๎—๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ki๎“‹๎‘๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ๎‚ฉ Khoa h๎“‘c d๎“ต๎„๎€ƒ ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎–๎“ต th๎’ฑt hay dแปฏ liแป‡u thแบญt. Nh๎“ณng s๎“ต th๎’ฑt ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎€ƒth๎’ฑ๎“๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎ƒฟ๎’๎€ƒ ๎๎‘ญ๎“กng b๎’ตng nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒchu๎’ญ๎‘๎€‘๎€ƒ๎„ˆ๎Œ๎“…u quan tr๎“‘๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎’ซn thi๎“ƒt trong khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎“ s๎“ต th๎’ฑ๎—๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‡๎“ณ li๎“‹๎˜๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎ƒฟ๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…u tra. [...] Khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎‡๎“ต๎„๎€ƒ ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎Ž๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎“‹๎๎€ƒ ๎†๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎€‹๎‡๎ฟ๎€ƒ๎†๎ฉ๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎Š๎Œ๎„๎€Œ๎€ƒ ๎‹๎„๎œ๎€ƒ ๎–๎˜๎œ๎€ƒ ๎๎˜๎’ฑn theo c๎’ง๎๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€‘๎€ƒ๎€พ๎€‘๎€‘๎€‘๎€๎€ƒ๎€ฅ๎’ตng ch๎“ญng khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng k๎“ƒt qu๎’ง ๎™๎ช๎€ƒ๎‡๎“ณ li๎“‹๎˜๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc cรดng bแป‘ ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎—๎’ฑp san khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒt๎’ฑ๎“๎€ƒ๎–๎„๎‘๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‹๎“‹ th๎“•ng ๎…๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‡๎˜๎œ๎“‹t ph๎’งn bi๎“‹n t๎“ฏ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎Š๎Œ๎„๎€‘๎€ƒ๎€พ๎€‘๎€‘๎€‘๎€๎€ƒ๎€ท๎’ฉt c๎’ง k๎“ƒt qu๎’ง ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎“…u ph๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’ง ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ tรกi xรกc nhแบญn ๎‚ช Nguy๎“‰๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎€ท๎˜๎’ฉn, 2011a, Phฦฃฦกng phรกp khoa hแปc M๎“›๎Œ๎€ƒ ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ ๎™๎“ต๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ปc ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€ƒ๎•๎Œ๎ฒ๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎‡๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ c๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“ญng v๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎€‘๎€ƒTh๎’ฑ๎๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎‘๎Š๎„๎œ๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎„๎˜๎€๎€ƒ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“ญng v๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎•๎’ฅng ki๎“ƒn th๎“ญc khoa h๎“‘c c๎“ซa c๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“—ng v๎“… v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎†๎น๎€ƒ๎๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€‘๎€ƒ ๎€ฅ๎’งng t๎“™ng h๎“ง๎“๎€ƒ ๎–๎„๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ ๎—๎น๎๎€ƒ ๎—๎’ณ๎—๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ c๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎—๎‹๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc s๎“ฑ d๎“ฉ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒv๎“ตc KHXH-NV trong m๎“•๎Œ๎€ƒ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎™๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒtr๎’ฅng ki๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎๎“ฉ๎†๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu CรC PHฦขฦ NG PHรP NCKH TRONG KHXH-NV ๎€ฏ๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ตc m๎“Ÿ๎Œ๎€๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu ๎‘๎ช๎’ - ๎„ˆ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎“t hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎ด๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc bi๎“ƒ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn - Nh๎’ฑn d๎’ฅng ho๎’ป๎†๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒbi๎“ƒn quan tr๎“‘ng - ๎€ซ๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง thuy๎“ƒ๎—๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ - Chuy๎“‹๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“กi histoire de vie - ๎€ฑ๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎—๎•๎‘ญ๎“กng h๎“งp - Ph๎““ng v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‹๎“ญc - ๎€ณ๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎๎“ch s๎“ฑ - ๎€ด๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎“ต ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ - ๎€ด๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎‹๎„๎๎€ƒ๎‡๎“ต ๎€ฏ๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎๎“t s๎“• ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu - ๎€ฐ๎ป๎€ƒ๎—๎’ง ๎™๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎€ƒ๎—๎‹๎’ฑp d๎“ณ li๎“‹u v๎“… hi๎“‹n ๎—๎‘ญ๎“งng - ๎€ถ๎’๎€ƒ๎–๎ฉ๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng - Kh๎’ง๎’๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“—ng ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎–๎„๎Œ covariance - ๎€ณ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎—๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎‘๎“i dung - ๎€ฑ๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎Œ๎“‹u - ๎€ณ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎—๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎‡๎“ณ li๎“‹u th๎“ญ c๎’ฉp - Ph๎““ng v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎…๎ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…u khi๎“‡n - ๎€ด๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‹๎“‹ th๎“•ng - ๎„ˆ๎Œ๎“…u tra b๎’ตng b๎’ง๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ซ๎˜๎€ƒ๎‹๎““i - ๎€ณ๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎€ƒ - ๎€ณ๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎…๎ฉ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎“ตc nghi๎“‹m T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 ๎€ฏ๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎๎ป๎€ƒt๎’ง chi ti๎“ƒt - Gi๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎†๎“ซa hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng - Nh๎’ฑn d๎’ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎“‹ th๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ - ๎€ฐ๎ป๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎น๎„๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng - ๎€ณ๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎—๎•๎‘ญ๎“กng h๎“งp duy nh๎’ฉt - ๎€ด๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎‹๎“ตc nghi๎“‹m - ๎€ณ๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎—๎‹๎“ตc nghi๎“‹m ๎€ฏ๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“nh ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎“•i ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎’ง ๎†๎ฉ๎†๎€ƒhi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng - D๎“ต ๎…๎ฉ๎’๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎“›i ho๎’ป๎†๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎’ฑu qu๎’ง c๎“ซa m๎“t hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng - D๎“ต ๎…๎ฉ๎’๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎–๎“ต ki๎“‹n ho๎’ป๎†๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎Œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎–๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎“ฏ m๎“t hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng - ๎€ณ๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎“›i th๎“กi gian - ๎€ณ๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎๎ฟ๎Œ๎€ƒ๎‡๎’ซn ๎€ฏ๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡n m๎“t s๎“• ๎“ญng d๎“ฉng - ๎„ˆ๎ฉ๎‘๎‹๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ๎†๎‹๎’ฉ๎—๎€ƒ๎๎‘ญ๎“งng ho๎’ป๎†๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“ng c๎“ซa m๎“t hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ - ๎„ˆ๎Œ๎“…u ch๎“nh m๎“t hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng s๎’งn ph๎’ญm, d๎“ch v๎“ฉ - ๎„ˆ๎Œ๎“…u tra m๎“ญ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“ ๎‹๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎บ๎‘๎Š๎€ƒ - Kh๎’ง๎’๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎‘๎‹๎˜๎€ƒ๎†๎’ซu - Kh๎’ง๎’๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’ง thi ๎€ฏ๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎“ต๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…u ki๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‡u k๎“ป ๎†๎ช๎‘๎Š - Can thi๎“‹๎“๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎˜๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒh๎“๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ch๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎—๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“™i - Ch๎“nh s๎“ฑ๎„๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎Œ๎€ƒ๎†๎“ซa m๎“๎—๎€ƒ๎†๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ๎‘๎‹๎น๎๎€๎€ƒ๎๎“t t๎“™ ch๎“ญc... - ๎€ณ๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎๎ซ๎๎€ƒ๎–๎ช๎‘๎Š๎€ƒ - ๎€ฑ๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎“ng Action Research ๎€ท๎˜๎œ๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎—๎‹๎“ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ๎”๎˜๎ฒ๎‘๎€ƒ๎•๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡m chung v๎“Ÿi nhau, xu๎’ฉ๎—๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎“ฏ vi๎“‹๎†๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ๎–๎“ญ m๎“‹nh khoa h๎“‘c, t๎“ฏ ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡m c๎“ซ๎„๎€ƒ๎ƒฟ๎“•i ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu, t๎“ฏ b๎’งn ch๎’ฉt c๎“ซa ki๎“ƒn th๎“ญc khoa h๎“‘c... Vi๎“‹๎†๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญ๎˜๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€ƒ๎Ž๎‹๎Œ๎“ƒn vi๎“‹๎†๎€ƒ๎—๎ต๎๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‡u, th๎“ต๎†๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎Ž๎‹๎น๎€ƒ๎Ž๎‹๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎™๎Œ๎“‹c th๎’ญ๎๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎ฉ๎‘๎‹๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎•๎“•i ren, ๎™๎ต๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“ƒ๎๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎Š๎Œ๎„๎€ƒ ๎‘๎ช๎’๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ซ๎œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ซ kinh nghi๎“‹m v๎“… t๎’ฉt c๎’ง ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€‘๎€ƒ ๎€ซ๎‘ซ๎‘๎€ƒ ๎‘๎“ณ๎„๎€๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎๎“‘i ki๎“ƒn th๎“ญc khoa h๎“‘c, ki๎“ƒn th๎“ญc v๎“… ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎“ฏ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡๎‘๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎“Ÿi s๎“ต ti๎“ƒn b๎“ c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎๎’๎ช๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi. Vi๎“‹๎†๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎œ๎€ƒ๎๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎’ฅi v๎“Ÿi s๎“ต ti๎“ƒn b๎“ ๎™๎ช๎€ƒ ๎ƒฟ๎น๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎‹๎˜๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu theo m๎“๎—๎€ƒ๎Ž๎‹๎˜๎ป๎‘๎€ƒ๎๎’ฏu quen thu๎“c s๎“ d๎’ฏ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎Ž๎ต๎๎€ƒ ๎‹๎ญ๎๎€ƒ ๎–๎“ต ๎–๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎’ฅo c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu. ๎€ฑ๎Š๎‘ญ๎“งc l๎’ฅi, s๎“ต ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡๎‘๎€ƒ๎—๎ฟ๎œ๎€ƒ๎—๎Œ๎“‹๎‘๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“‡m ๎–๎’๎ฉ๎—๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎–๎“ ๎’ง๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎‘ญ๎“ฃ๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎‹๎““ ๎ƒฟ๎“ƒn ch๎’ฉt ๎๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€‘๎€ƒ๎€น๎ต๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ, v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎ƒฟ๎’ป๎—๎€ƒ๎•๎„๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎ช๎๎€ƒth๎“ƒ ๎‘๎ช๎’๎€ƒ ๎ƒฟ๎“‡ b๎’ง๎’๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ง๎๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘c c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€๎€ƒ๎‡๎ฟ๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ti๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎“ฃ Vi๎“‹t Nam hay ๎“ฃ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ท๎ซ๎œ๎€‘ ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎†๎“• g๎’ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎›๎ซ๎œ๎€ƒ๎‡๎“ตng nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎—๎“•i thi๎“‡u d๎“ต๎„๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎™๎“… ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c, chung cho m๎“‘๎Œ๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‹๎“‘ g๎“‘๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎‹ฑ๎‹ฏ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•c๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“‘๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu ๎ƒฟ๎“…u ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎˜๎ซ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎ˆ๎’๎€๎€ƒ๎‡๎ฟ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ท๎€ฑ๎€ƒ๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-NV. ๎€ฆ๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…u quan ni๎“‹๎๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€ƒ๎™๎“… ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’ง ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎“ญng d๎“ฉng c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎—๎ฟ๎œ๎€ƒ๎—๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎‘๎‹๎ต๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎’ฑn c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง v๎“… vai ๎—๎•๎บ๎€ƒ ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎—๎‹๎“ตc nghi๎“‹m. Th๎’ฑt v๎’ฑy, ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“t s๎“• quan ni๎“‹m v๎“… ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒkhoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎ป๎Œ๎€ƒ๎•๎พ๎—๎€ƒ ๎•๎„๎€ƒ๎—๎“ฏ m๎“t s๎“• ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒn c๎“ญu v๎“… KHXH-๎€ฑ๎€น๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘c ๎Š๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎“ฉc. ๎€ท๎•๎ˆ๎๎…๎๎„๎œ๎€ƒ ๎€‹๎€”๎€œ๎€™๎€›๎€Œ๎€ƒ ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c b๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎๎Œ๎“‹๎—๎€ƒ๎Ž๎ฒ๎€ƒ๎•๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ m๎“๎—๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎‹๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c ๏€ญ ๎€ฆ๎น๎€ƒ ๎–๎“ฑ d๎“ฉng m๎“t khung tham chi๎“ƒu nh๎’ต๎๎€ƒ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒgi๎“Ÿi h๎’ฅn c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎…๎Œ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒn hi๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญu, ๏€ญ ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‡๎“ณ li๎“‹u ph๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ ๎™๎“Ÿi h๎“‹ th๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎€‹๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎‘๎“i t๎’ฅi, ๏€ญ ๎€ฆ๎ฉ๎†๎€ƒ๎–๎“ต vi๎“‹c thu nh๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎”๎˜๎„๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒph๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“ญng v๎“Ÿi th๎“ตc t๎“ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎€‹๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎’๎’ฅi t๎’ฅi, T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 ๏€ญ ๎„ˆ๎‘ญ๎“งc ki๎“‡m nghi๎“‹m trong gi๎“Ÿi ๎†๎‹๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎ป๎‘๎€ ๏€ญ ๎€ฆ๎น๎€ƒ๎—๎“™ ch๎“ญc th๎“ตc nghi๎“‹m, ๏€ญ ๎€ฆ๎ป๎€ƒ๎๎’ฑ๎“๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“‡๎๎€ƒ๎–๎’๎ฉ๎—๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎…๎Œ๎“ƒn, ๏€ญ ๎„ˆ๎’๎€ƒ๎๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“งng, ๏€ญ D๎“ต ๎…๎ฉ๎’๎€ ๏€ญ ๎€ฎ๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎”๎˜๎ฉ๎—๎€ƒ๎‹๎’๎ฉ๎€ ๏€ญ ๎€ท๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c. ๎€ท๎•๎ˆ๎๎…๎๎„๎œ๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎‘ญ๎˜๎€ƒ ๎ƒช๎€ƒ ๎•๎’ตng m๎“t s๎“• ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎‹๎’ฉt thi๎“ƒt ph๎’งi hi๎“‹n di๎“‹n trong m๎“๎—๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu, ch๎’ทng h๎’ฅ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎—๎‹๎“ตc nghi๎“‹๎๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ ๎ป๎‘๎Š๎€๎€ƒ ๎—๎•๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ ๎Ž๎‹๎Œ๎€ƒ ๎๎’๎ช๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎“๎‹๎น๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎“‹ ๎—๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎€ถ๎“๎’๎˜๎—๎‘๎Œ๎Ž๎€ƒ๎๎ฒ๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎“ป ๎ƒฟ๎’ฅ๎’๎€ƒ๎—๎•๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎—๎‹๎ต๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎‹๎“‘c ch๎“ d๎“ต๎„๎€ƒ ๎™๎ช๎’ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎’๎ฉ๎‘๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎–๎˜๎œ๎€ƒ๎๎˜๎’ฑ๎‘๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ ๎™๎’ฏ๎‘๎€ƒ ๎๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎›๎ฉ๎†๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎†๎„๎’๎€ƒ ๎‡๎ฟ๎€ƒ ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ ๎—๎‹๎“ตc nghi๎“‹m bao gi๎“ก! ๎€น๎„๎‘๎€ƒ ๎‡๎ˆ๎•๎€ƒ ๎€ฐ๎„๎•๎ˆ๎‘๎€ƒ ๎€‹๎€•๎€“๎€“๎€–๎€๎€ƒ ๎—๎•๎€‘๎€”๎€™๎€Œ๎€ƒ ๎–๎‘ซ๎€ƒ ๎ƒฟ๎“— ๎‹๎’๎ฉ๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎๎“t quy ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎…๎„๎’๎€ƒ๎Š๎“—๎๎€ƒ๎€™๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎’๎’ฅ๎‘๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ ๎๎ช๎€ƒ๎…๎’ฉt c๎“ญ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎‘๎ช๎’๎€ƒ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“…u ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎ฉ๎“๎€ƒ๎‡๎“ฉng ๏€ญ ๎€ป๎ซ๎œ๎€ƒ๎‡๎“ตng m๎“t v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๏€ญ ๎„ˆ๎“‡ s๎“ฑ d๎“ฉng m๎“t h๎“‹ th๎“•๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎“ฉ ๏€ญ Nh๎’ต๎๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎“๎‹๎ฐ๎“๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎€ƒ๎—๎‹๎’ฑp d๎“ณ li๎“‹u ๏€ญ ๎„ˆ๎“‡ ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎—๎ด๎†๎‹๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎›๎“ฑ ๎๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ ๎‘๎‹๎Œ๎“…u k๎“ป thu๎’ฑ๎—๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜ ๏€ญ ๎„ˆ๎“‡ s๎’งn sinh ra nh๎“ณng k๎“ƒt lu๎’ฑn ๏€ญ ๎€ฐ๎ช๎€ƒ ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu s๎“ ๎…๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎๎˜๎’ฑn ho๎’ปc di๎“‰n gi๎’งi. ๎€ท๎•๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎“ฉc ti๎“ƒn b๎“ ๎“ฃ Hoa K๎‡ค ch๎“ซ ๎—๎•๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‡๎’ฅy cho h๎“‘c sinh ph๎“™ ๎—๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎ฉ๎“๎€ƒ ๎‡๎“ฉng trong b๎’ฉt c๎“ญ ๎๎†ญ๎‘๎‹๎€ƒ ๎™๎“ต๎†๎€ƒ ๎‘๎ช๎’๎€๎€ƒ๎™๎“Ÿi b๎’ฉt c๎“ญ ๎”๎˜๎œ๎€ƒ๎๎ป๎€ƒ๎‘๎ช๎’๎€๎€ƒ๎—๎“ฏ vi๎“‹c gi๎’งi quy๎“ƒ๎—๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎™๎’ฉn ๎ƒฟ๎“… ๎ƒฟ๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu ph๎“ญc t๎’ฅp. Peter F. Oliva 2006 c๎“ฉ th๎“‡ ๎‹๎’๎ฉ๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒkhoa h๎“‘c b๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ๎…๎‘ญ๎“Ÿc th๎“ตc hi๎“‹n ๎‚ฉ ๎€ณ๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎Ž๎“ป ๎‘๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎’ซn ph๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ฅ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎‹๎“ญ๎†๎€ƒ ๎—๎ต๎๎€ƒ ๎Ž๎Œ๎“ƒm gi๎’งi ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎†๎‹๎’๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎™๎’ฉ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎“…๎€‘๎€ƒ ๎€ท๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎“๎‹๎’ซn ๎ƒฟ๎‘ซ๎‘๎€ƒ๎Š๎Œ๎’งn nh๎’ฉt c๎“ซ๎„๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎„ƒ๎๎€ƒ๎…๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ ๏€ญ ๎€ป๎ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“nh m๎“t v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“…, ๏€ญ ๎€ซ๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎๎“t gi๎’ง thuy๎“ƒt ho๎’ปc nhi๎“…u gi๎’ง thuy๎“ƒt, ๏€ญ T๎’ฑp h๎“งp d๎“ณ li๎“‹u, ๏€ญ ๎€ณ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎—๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎‡๎“ณ li๎“‹u, ๏€ญ ๎€ต๎พ๎—๎€ƒ ๎•๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎Ž๎“ƒt lu๎’ฑn. ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎€ฒ๎๎Œ๎™๎„๎€ƒ ๎€ฉ๎€‘๎€ƒ ๎€ณ๎ˆ๎—๎ˆ๎•๎€๎€ƒ2006, ๎€ด๎˜๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’ง๎’๎€ƒ ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€๎€ƒ ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎„๎€ƒ ๎—๎‹๎’ฉy r๎’ตng m๎’ป๎†๎€ƒ๎‡๎ฟ๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎‡๎Œ๎“‰๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅ๎—๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎”๎˜๎ฉ๎—๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง ๎†๎น๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎“ตu trung l๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎†๎ฉ๎† ๎—๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎€ƒ ๎—๎‹๎Œ๎“ƒt y๎“ƒ๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎“…u hi๎“‹n di๎“‹n trong 5 giai ๎ƒฟ๎’๎’ฅ๎‘๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎€ฒ๎๎Œ๎™๎„๎€ƒ๎€ฉ๎€‘๎€ƒ๎€ณ๎ˆ๎—๎ˆ๎•๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎‘๎ฒ๎˜๎€‘ M๎“๎—๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎”๎˜๎ฉ๎—๎€ƒ๎‹๎‘ซ๎‘๎€๎€ƒ๎€ฏ๎ฒ๎€ƒ๎€ท๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎ป๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ ๎‚ฉ ๎€ณ๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘c ch๎“ซ y๎“ƒ๎˜๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎„๎€ƒ ๎•๎„๎€ƒ ๎Ž๎“ƒt lu๎’ฑ๎‘๎€ƒ ๎‘๎ช๎’๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎น๎€ƒ ๎†๎‹๎“ญng c๎“ญ; ph๎’งi d๎“ต๎„๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒnh๎“ณng k๎“ƒt qu๎’ง c๎“ฉ th๎“‡๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ki๎“‡m ๎–๎’๎ฉ๎—๎€ƒ๎๎“๎—๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎“ญ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎’งi d๎“ตa ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒช๎€ƒ๎Ž๎Œ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng xu๎’ฉ๎—๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎“ฏ kinh nghi๎“‹m h๎’ฅn h๎’ฝp; ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎…๎Œ๎“‹t nh๎“ณng d๎“ณ li๎“‹๎˜๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎–๎“ต di๎“‰n d๎“ch nh๎“ณng d๎“ณ li๎“‹๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎Š๎บ๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎–๎“ต vi๎“‹๎†๎€ƒ ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎๎ƒช๎€ƒ ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎“๎‹๎’ง๎Œ๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ch๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎“๎‹๎ฟ๎€ƒ๎‹๎“งp v๎“Ÿi s๎“ต vi๎“‹c; ph๎’งi ๎†๎น๎€ƒ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎“๎‹๎ฒ๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎‘๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎’งi ch๎’ฉp nh๎’ฑn vi๎“‹c ๎›๎ˆ๎๎€ƒ๎›๎ฐ๎—๎€ƒ๎๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€๎€ƒ๎‡๎ฟ๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎‹๎’๎ช๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎“nh ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎“ณa ๎‚ช๎€ƒ ๎€‹๎€ฏ๎ฒ๎€ƒ ๎€ท๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎€ฎ๎‹๎ป๎Œ๎€๎€ƒ1981, d๎’ฏn l๎’ฅi t๎“ฏ Tsafak G., 2001, ๎„ˆ๎Œ๎“‡m n๎“™i b๎’ฑt ๎“ฃ ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ๎–๎’๎€ƒ๎™๎“Ÿi nhi๎“…u ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง nh๎’ฉn m๎’ฅnh t๎’ซm quan tr๎“‘ng c๎“ซa tinh th๎’ซ๎‘๎€ƒ๎“๎‹๎ฒ๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎‘๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c ๎™๎ช๎€ƒ๎™๎„๎Œ๎€ƒ ๎—๎•๎บ๎€ƒ๎‚ฉ ๎—๎‹๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ ๎‚ช๎€ƒ๎†๎“ซa hi๎“‹n th๎“ต๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•i v๎“Ÿi m๎“‘๎Œ๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒ๎—๎€๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎œ๎“ƒt ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ki๎“‡m ch๎“ญng b๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎“•i chi๎“ƒu v๎“Ÿi th๎“ตc t๎“ƒ ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎“ƒu c๎’ซ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎ต๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎ƒฟ๎Œ๎“…u ch๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎—huy๎“ƒ๎—๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎“๎‹๎ฟ๎€ƒ๎‹๎“งp v๎“Ÿi th๎“ตc t๎“ƒ๎€‘๎€ƒ ๎„ˆ๎น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎‹๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎†๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎‡๎ฟ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ท๎€ฑ๎€ƒ๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-NV. 4 THAY LแปœI KแบพT LUแบฌN Bร€I HแปŒC CแปฆA PHฦขฦ NG Tร‚Y S๎“ต ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎…๎Œ๎“‹t gi๎“ณ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c ho๎’ปc gi๎“ณ๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎“…๎‘๎€ƒ ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎‹๎น๎„๎€ƒ ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‘๎‹๎„๎˜๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎„๎Œ๎€ƒ๎“๎‹๎“ซ nh๎’ฑn. Tuy nhi๎ฒ๎‘๎€๎€ƒ๎…๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎’ฅnh s๎“ต ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎™๎’ฏ๎‘๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“‡m chung v๎“Ÿi ๎‘๎‹๎„๎˜๎€๎€ƒ ๎‡๎ฟ๎€ƒ ๎๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎„๎‘๎‹๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎˜๎€ƒ ๎†๎‹๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎“ณa, ๎‘๎‹๎‘ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‚ฉ s๎“งi ch๎“ ๎ƒฟ๎““ ๎‚ช๎€ƒ๎›๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎–๎˜๎“•t m๎“‘๎Œ๎€ƒ๎”๎˜๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€‘๎€ƒ๎€น๎ต๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ, vi๎“‹๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎“… cao s๎“ต ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎…๎Œ๎“‹๎—๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎€ƒ T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎‡๎’ฏ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎‚ฉ ch๎“ซ ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎—๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“•๎Œ๎€ƒ๎—๎’๎ช๎‘๎€ƒ๎‡๎Œ๎“‹n ๎‚ช๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎•๎’ฅng h๎“›๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“n trong khoa h๎“‘c. Trong gi๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu KHXH-๎€ฑ๎€น๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿc ta, nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“กi ch๎“ d๎“ต๎„๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎–๎“ต ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€ƒ๎…๎Œ๎“‹t v๎“… ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎‹๎น๎„๎€ƒ๎ƒˆ๎€ƒ๎‚ฑ ๎ƒ†๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ gi๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎–๎“ต h๎“i nh๎’ฑ๎“๎€ƒ๎Ž๎ฐ๎๎€ƒc๎“ซa KHXH-NV Vi๎“‹๎—๎€ƒ๎€ฑ๎„๎๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎‹๎’๎’ฅ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“ng khoa h๎“‘c c๎“ซa c๎“๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎“—ng th๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎”๎˜๎ฒ๎‘๎€ƒ๎๎“t y๎“ƒu t๎“• then ch๎“•t khi๎“ƒn gi๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿc ta v๎’ฏn quanh qu๎’ญ๎‘๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎„๎’๎€ƒ๎๎ช๎‘๎Š๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎Œ๎“ƒu vi๎“‹c h๎“‘c t๎’ฑ๎“๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญu nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎“ตu v๎“… KHXH-NV c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‘๎‘ญ๎“Ÿ๎†๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ท๎ซ๎œ๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎‘ญ๎“งc ๎ƒฟ๎Œ๎“‡๎๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎—๎‹๎“‡ hi๎“‹๎‘๎€ƒ ๎•๎ฝ๎€ƒ ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎†๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎ช๎’๎€ƒ ๎—๎’ฅ๎’๎€ƒ ๎‘๎Š๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-NV ๎“ฃ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎—๎•๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ฅi h๎“‘๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎“i dung sinh ho๎’ฅt h๎“‘c thu๎’ฑt c๎“ซa ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎—๎„๎€‘๎€ƒ๎€น๎ต๎€ƒ๎—๎‹๎Œ๎“ƒu nh๎“ณng ki๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎น๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎’ปc bi๎“‹t ๎๎ช๎€ƒ๎๎’งng ki๎“ƒn th๎“ญ๎†๎€ƒ๎๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu khoa h๎“‘๎†๎€๎€ƒ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹u qu๎’ง ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu c๎“ซ๎„๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎†๎„๎’๎€๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎—๎’ฅ๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ch๎“› ๎ƒฟ๎“ญ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎—๎•๎‘ญ๎“กng qu๎“•c t๎“ƒ๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎ป๎Œ๎€ƒ ๎•๎’ฉ๎—๎€ƒ ๎—๎ฉ๎‘๎€ƒ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ ๎‘๎‹๎’ฑn ๎›๎ฐ๎—๎€ƒ ๎–๎„๎˜๎€ƒ ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ƒ ๎†๎“ซa Nguy๎“‰n th๎“ T๎“ฏ Huy 2011 ๎‚ฉ Ch๎“ฏ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎ช๎’๎€ƒ ๎‘๎“๎Œ๎€ƒ ๎‡๎˜๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎Š๎Œ๎’งng d๎’ฅy ๎“ฃ ๎ƒฟ๎’ฅi h๎“‘๎†๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎—๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ๎Ž๎“p th๎“กi s๎“ต ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒc๎“ญu th๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€๎€ƒ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎’ณm b๎’ณ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“ง๎†๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎™๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎ƒฟ๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎’ปt ra cho gi๎“Ÿi h๎“‘c thu๎’ฑt qu๎“•c t๎“ƒ ch๎“ฏng ๎ƒฟ๎น๎€ƒ๎™๎’ฏ๎‘๎€ƒ๎†๎‹๎‘ญ๎„๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎—๎“Ÿi vi๎“‹c h๎“i nh๎’ฑp th๎“ƒ gi๎“Ÿi m๎“๎—๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎…๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎’ทng ๎‚ช ๎€ท๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎…๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎‡๎Œ๎“‹n khoa h๎“‘c lu๎’ฑn, thi๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎„๎€ƒ ๎†๎‡Š๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ ๎…๎ช๎Œ๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ท๎ซ๎œ๎€๎€ƒ๎—๎‹๎ˆ๎’๎€ƒ๎€ง๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎’๎๎๎Œ๎‘๎€ƒ2005, s๎“ฃ ๎‡๎†ญ๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ ๎€ท๎ซ๎œ๎€๎€ƒ ๎Ž๎“‡ c๎’ง ๎€ฎ๎€ซ๎€ท๎€ฑ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ฎ๎€ซ๎€ป๎€ซ-๎€ฑ๎€น๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎…๎‘ญ๎“Ÿc ti๎“ƒn th๎’ซn k๎‡ค ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎“ก ๎€˜๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘ t๎’ณ๎†๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎ซ๎œ๎€ ๎‚ฉ 1. S๎“ฑ d๎“ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎—๎ด๎†๎‹๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎…๎ช๎œ๎€ƒ๎†๎ป๎€ƒ๎ƒฟ๎“‘ng trong m๎“๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎’๎’ฅ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎‘๎“™i ti๎“ƒng c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ ๎“๎‹๎’ญm ๎€ง๎Œ๎–๎†๎’๎˜๎•๎–๎€ƒ ๎‡๎ˆ๎€ƒ ๎๎„๎€ƒ ๎€ฐ๎ฐ๎—๎‹๎’๎‡๎ˆ c๎“ซa ๎€ง๎ˆ๎–๎†๎„๎•๎—๎ˆ๎–๎€๎€ƒ ๎‚ณ๎†๎‹๎Œ๎„๎€ƒ ๎‘๎‹๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎‹๎น๎€ƒ ๎Ž๎‹๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎—๎ป๎Œ๎€ƒ ๎–๎“ kh๎’ง๎’๎€ƒ๎–๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎‘๎‹๎“ณng ph๎’ซn nh๎““ ๎ƒฟ๎“ƒn m๎“ญ๎†๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎’ซn thi๎“ƒ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ gi๎’งi quy๎“ƒt ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎“•t nh๎’ฉ๎—๎‚ด๎€ž 2. T๎“ฏ b๎““ quan ni๎“‹๎๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎†๎˜๎“•๎Œ๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒc๎“ซa tri๎“ƒt h๎“‘c Aristote ๎™๎ช๎€ƒ ๎†๎‹๎“‘n thuy๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎€ฆ๎น๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎€ฅ๎ช๎‘๎€ƒ๎™๎‰๎€ƒ๎“๎‹๎‹ฑ๎‹ฏ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“. ๎€ท๎Œ๎“ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ณ๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎๎ช๎€ƒcause finale๎€๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง๎€ƒ๎๎˜๎“•๎‘๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ๎–๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€‘๎€ƒ ๎€ค๎•๎Œ๎–๎—๎’๎—๎ˆ๎€ƒ ๎“๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎…๎Œ๎“‹๎—๎€ƒ ๎€—๎€ƒ ๎๎’๎’ฅ๎Œ๎€ƒ ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎—๎‹๎“ƒ๎€ƒ ๎Š๎Œ๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ ๎™๎’ฑ๎—๎€ƒ ๎†๎‹๎’ฉ๎—๎€๎€ƒ ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎™๎’ฑ๎—๎€ƒ ๎†๎‹๎’ฉ๎—๎€ƒcause ma๎—๎ฐ๎•๎Œ๎ˆ๎๎๎ˆ๎€Œ๎€๎€ƒ ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎‹๎“ญ๎†๎€ƒ ๎€‹๎†๎„๎˜๎–๎ˆ๎€ƒ๎‰๎’๎•๎๎ˆ๎๎๎ˆ๎€Œ๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎—๎ฉ๎†๎€ƒ๎—๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎€‹๎†๎„๎˜๎–๎ˆ๎€ƒ๎ˆ๎‰๎‰๎Œ๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎—๎ˆ๎€Œ๎€ƒqu๎’ง h๎’ฝ๎“๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc Kant di๎“‰n gi๎’ง๎Œ๎€ƒ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ๎–๎„๎˜๎€๎€ƒ๎—๎“™ ch๎“ญc ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎“งng b๎’ตng nh๎“ณng quy lu๎’ฑt chung ๎ƒฟ๎Œ๎“…u khi๎“‡๎‘๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎๎“•i quan h๎“‹ c๎“ซ๎„๎€ƒ๎†๎‹๎พ๎‘๎Š๎€ž 3. T๎“ฏ b๎““ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎™๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… ๎–๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎€พ๎‚ซ๎€๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎†๎‹๎“‘n ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎Š๎Œ๎’ง๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎‹๎Œ๎“‹๎‘๎€ƒ๎—๎‘ญ๎“ง๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎’ป๎†๎€ƒ๎—๎‹๎ฟ๎€ƒ๎…๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒquy lu๎’ฑ๎—๎€ƒ ๎†๎‹๎˜๎‘๎Š๎€ƒ ๎€‹๎‚ณ๎”๎˜๎œ๎€ƒ ๎๎˜๎’ฑ๎—๎€ƒ ๎…๎„๎’๎€ƒ ๎—๎•๎ฟ๎๎‚ด๎€ƒ ๎‚ฑ ๎†๎’๎™๎ˆ๎•๎Œ๎‘๎Š๎€ƒ ๎๎„๎š๎€๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎€ซ๎ˆ๎๎“๎ˆ๎๎€ƒ ๎‘๎น๎Œ๎€Œ๎€๎€ƒ ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎„๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎†๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎—๎‹๎‘ญ๎“กng g๎“‘๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎“ตc ch๎“ญng lu๎’ฑn; ๎€—๎€‘๎€ƒ๎€ท๎’๎ฉ๎‘๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎‹๎น๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎”๎˜๎œ๎€ƒ๎๎˜๎’ฑ๎—๎€ƒ๎‘๎ช๎œ๎€ž๎€ƒ๎™๎’ฑ๎—๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒ๎๎ƒช๎€ƒthuy๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎ƒฟ๎Œ๎€ƒ ๎™๎ช๎’๎€ƒ ๎‚ณ๎†๎’๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎‘ญ๎“กng ch๎’ณc ch๎’ณn c๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎‚ด๎€๎€ƒ ๎‘๎‹๎‘ญ๎€ƒ ๎€ฎ๎„๎‘๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎ญ๎€ƒ ๎—๎“ฏ๎‘๎Š๎€ƒ ๎‘๎น๎Œ๎€๎€ƒ ๎…๎“ฃ๎Œ๎€ƒ ๎™๎ต๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒquy lu๎’ฑt c๎“ซ๎„๎€ƒ๎‘๎น๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎”๎˜๎œ๎€ƒ๎๎˜๎’ฑ๎—๎€ƒ๎—๎’๎ฉ๎‘๎€ƒ๎‹๎“‘c; 5. S๎“ต ๎ƒฟ๎“c l๎’ฑp c๎“ซ๎„๎€ƒ ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎ƒฟ๎“•i v๎“Ÿi nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎“ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎†๎‹๎˜๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎ƒฟ๎“•i v๎“Ÿi nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ ๎—๎ป๎‘๎€ƒ ๎Š๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ ๎•๎Œ๎ฒ๎‘๎Š๎€‘๎€ƒ ๎„ˆ๎น๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎œ๎ฒ๎˜๎€ƒ ๎–๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ ๎†๎“ซa Weber v๎“… ๎‚ณ๎—๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎•๎˜๎‘๎Š๎€ƒ๎๎’ฑp gi๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎“ h๎“‘๎†๎‚ด๎€๎€ƒ๎…๎„๎’๎€ƒ๎‹๎ช๎๎€ƒs๎“ต ๎—๎ฉ๎†๎‹๎€ƒ๎•๎“กi tri๎“‹๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ gi๎“ณa khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎–๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎—๎ป๎‘๎€ƒ๎Š๎Œ๎ฉ๎’ ๎‚ช๎€‘ Ho๎’ฅ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ng khoa h๎“‘๎†๎€ƒ ๎๎ช๎€ƒ ๎๎“t ho๎’ฅ๎—๎€ƒ ๎ƒฟ๎“๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎‘ญ๎€ƒduy cao c๎’ฉ๎“๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎บ๎Œ๎€ƒ๎‹๎““i ph๎’ง๎Œ๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎‘๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎ƒฟ๎’ซ๎˜๎€ƒ๎—๎‘ญ๎€ƒ๎๎ซ๎˜๎€ƒ๎‡๎ช๎Œ๎€ƒ ๎™๎ช๎€ƒ ๎†๎‘ซ๎€ƒ ๎…๎’งn, nhi๎“…u bi๎“‹๎‘๎€ƒ ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ ๎†๎„ƒ๎‘๎€ƒ ๎†๎‘ซ๎€๎€ƒ ๎—๎’๎ช๎‘๎€ƒdi๎“‹๎‘๎€๎€ƒ๎Š๎Œ๎พ๎“๎€ƒ๎Š๎Œ๎“Ÿi khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎†๎น๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎“งc tinh th๎’ซn c๎“ฃi m๎“ฃ, t๎“ต do ti๎“ƒp c๎’ฑn nh๎“ณ๎‘๎Š๎€ƒ ๎—๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ ๎—๎พ๎œ๎€ƒ ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒlo๎’ฅi, ch๎“ญ ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎‹๎“‡ ch๎“ ๎‹๎ช๎Œ๎€ƒ๎๎บ๎‘๎Š๎€ƒ๎™๎“… m๎“t s๎“• ch๎“ซ ๎—๎•๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€๎€ƒ ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ ๎–๎ฉ๎†๎‹๎€‘๎€ƒ ๎€ฅ๎ช๎Œ๎€ƒ ๎™๎Œ๎“ƒ๎—๎€ƒ ๎‘๎ช๎œ๎€ƒ ๎๎’๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎‹๎‘ซ๎Œ๎€ƒd๎’ฑy ๎“ฃ ๎ƒฟ๎“c gi๎’ง nhi๎“…๎˜๎€ƒ๎–๎˜๎œ๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎†ญ๎€๎€ƒ๎Š๎น๎†๎€ƒ๎‘๎‹๎ต๎‘๎€ƒ๎Ž๎‹๎ฉ๎†๎€๎€ƒ๎ƒฟ๎“‡ ๎Š๎น๎“๎€ƒ๎“๎‹๎’ซn ch๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎ƒฟ๎“•๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎—๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“‡n ho๎’ฅ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎“ng KHXH-NV ๎“ฃ ๎‘๎‘ญ๎“Ÿc ta. Tร€I LIแป†U THAM KHแบขO 1. Boudon R., 2010. ๎€ฏ๎„๎€ƒ๎•๎„๎—๎Œ๎’๎‘๎„๎๎Œ๎—๎ฐ๎€ƒ๎’๎•๎‡๎Œ๎‘๎„๎Œ๎•๎ˆ๎€๎€ƒ๎†๎’๎๎’๎‘๎‘๎ˆ๎€ƒ๎™๎ˆ๎•๎—๎ฐ๎…๎•๎„๎๎ˆ๎€ƒ๎‡๎ˆ๎–๎€ƒ๎–๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎†๎ˆ๎–๎€ƒ๎–๎’๎†๎Œ๎„๎๎ˆ๎–๎€๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒTap chi ๎€ฏ๎‚ถ๎€ค๎‘๎‘๎ฐ๎ˆ๎€ƒ๎–๎’๎†๎Œ๎’๎๎’๎Š๎Œ๎”๎˜๎ˆ๎€๎€ƒ๎€•๎€“๎€”๎€“๎€๎€ƒ๎€™๎€“๎€๎€ƒ๎‘๎‚ƒ๎€ƒ๎€”๎€๎€ƒp. 19-40. 2. ๎€ฆ๎’๎๎๎Œ๎‘๎€ƒ๎€ง๎€‘๎€๎€ƒ๎€•๎€“๎€“๎€˜๎€‘๎€ƒ๎ฅ๎“๎Œ๎–๎—๎ฐ๎๎’๎๎’๎Š๎Œ๎ˆ๎€ƒ๎‡๎ˆ๎–๎€ƒ๎–๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎†๎ˆ๎–๎€ƒ๎–๎’๎†๎Œ๎„๎๎ˆ๎–๎€ƒ๎€ด๎˜๎ˆ๎๎”๎˜๎ˆ๎–๎€ƒ๎•๎ฐ๎‰๎๎ˆ๎›๎Œ๎’๎‘๎–๎€ƒ๎“๎•๎ฐ๎๎Œ๎๎Œ๎‘๎„๎Œ๎•๎ˆ๎–๎€๎€ƒ๎—๎ช๎Œ๎€ƒli๎“‹๎˜๎€ƒ๎†๎ปng b๎“• t๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“a ch๎“ truy c๎’ฑ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎€•๎€’๎€œ๎€’๎€•๎€“๎€”๎€“๎€‘ 3. ๎„ˆ๎Œ๎‘๎‹๎€ƒ๎€ป๎˜๎ซ๎‘๎€ƒ๎€ฏ๎ซ๎๎€๎€ƒ๎€•๎€“๎€”๎€”๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎’ซn m๎“t cu๎“๎†๎€ƒ๎‚ณ๎†๎ฉ๎†๎‹๎€ƒm๎’ฅ๎‘๎Š๎‚ด๎€ƒ๎™๎“… ๎๎ป๎‘๎€ƒ๎–๎“ฑ. Tr๎’ง l๎“กi ph๎““ng v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎—๎•๎ฒ๎‘๎€ƒ๎…๎ฉ๎’๎€ƒTu๎“™i tr๎’ฟ cu๎“•i tu๎’ซn, 1/8/2011. Xem t๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎“a ch๎“ ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎†๎˜๎“•๎Œ๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ๎€‹๎†๎„๎˜๎–๎ˆ๎€ƒ๎‰๎Œ๎‘๎„๎๎ˆ๎€Œ๎€‘๎€ƒ๎ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎’๎€ƒ๎•๎’ต๎‘๎Š๎€ƒ ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ ๎”๎˜๎„๎‘๎€ƒ ๎—๎ซ๎๎€ƒ ๎ƒฟ๎“ƒ๎‘๎€ƒ ๎€–๎€ƒ ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ ๎ƒฟ๎’ซ๎˜๎€๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎‘๎Š๎˜๎œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎†๎˜๎“•๎Œ๎€ƒ๎†๎ฟ๎‘๎Š๎€ƒ๎€‹๎†๎„๎˜๎–๎ˆ๎€ƒ๎‰๎Œ๎‘๎„๎๎ˆ๎€Œ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎—๎‹๎˜๎“๎†๎€ƒ๎™๎“…๎€ƒ๎–๎Œ๎ฒ๎˜๎€ƒ๎‹๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€‘๎€ƒ๎€ฆ๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎—๎‹๎“ƒ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎—๎„๎€ƒ๎†๎บ๎‘๎€ƒ๎Š๎“‘๎Œ๎€ƒ๎—๎•๎Œ๎“ƒ๎—๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎†๎“ซ๎„๎€ƒ๎€ค๎•๎Œ๎–๎—๎’๎—๎ˆ๎€ƒ๎๎ช๎€ƒ๎๎“ฉ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎๎˜๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎€‹๎‰๎Œ๎‘๎„๎๎Œ๎–๎๎ˆ๎€Œ T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 4. ๎€ฉ๎•๎„๎Š๎‘๎Œ๎ฑ๎•๎ˆ๎€ƒ๎€ญ๎€‘-P., 1986. ๎€ฆ๎’๎๎๎ˆ๎‘๎—๎€ƒ๎•๎ฐ๎˜๎–๎–๎Œ๎•๎€ƒ๎˜๎‘๎€ƒ๎๎ฐ๎๎’๎Œ๎•๎ˆ. Dunod, Paris. 5. Godelier M., 2002. ๎€ฏ๎‚ถ๎ฐ๎—๎„๎—๎€ƒ๎‡๎ˆ๎–๎€ƒ๎€ถ๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎†๎ˆ๎–๎€ƒ๎‡๎ˆ๎€ƒ๎๎‚ถ๎€ซ๎’๎๎๎ˆ๎€ƒ๎ˆ๎—๎€ƒ๎‡๎ˆ๎€ƒ๎๎„๎€ƒ๎€ถ๎’๎†๎Œ๎ฐ๎—๎ฐ๎€ƒ๎ˆ๎‘๎€ƒ๎€ฉ๎•๎„๎‘๎†๎ˆ๎€ƒ๎ˆ๎—๎€ƒ๎๎ˆ๎˜๎•๎€ƒ๎•๎ป๎๎ˆ๎€ƒ๎‡๎„๎‘๎–๎€ƒ๎๎„๎€ƒ๎†๎’๎‘๎–๎—๎•๎˜๎†๎—๎Œ๎’๎‘๎€ƒ๎‡๎ˆ๎€ƒ๎๎‚ถ๎€จ๎–๎“๎„๎†๎ˆ๎€ƒ๎€จ๎˜๎•๎’๎“๎ฐ๎ˆ๎‘๎€ƒ๎‡๎ˆ๎€ƒ๎๎„๎€ƒ๎€ต๎ˆ๎†๎‹๎ˆ๎•๎†๎‹๎ˆ๎€๎€ƒ๎€ฅ๎ฉ๎’๎€ƒ๎†๎ฉ๎’๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎€ท๎‹๎“ซ ๎—๎‘ญ๎“Ÿ๎‘๎Š๎€ƒ๎€ณ๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎—๎‹๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎€—๎€’๎€•๎€“๎€“๎€•๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ช๎€ƒ๎›๎˜๎’ฉt b๎’งn La ๎€ง๎’๎†๎˜๎๎ˆ๎‘๎—๎„๎—๎Œ๎’๎‘๎€ƒ๎‰๎•๎„๎‘๎ฏ๎„๎Œ๎–๎ˆ๎€๎€ƒ๎€ณ๎„๎•๎Œ๎–๎€‘ 6. Hi๎“ƒu Nguy๎“‰n, 2012. Thi๎“ƒ๎˜๎€ƒ๎†๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎…๎’ตng v๎“Ÿi Khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ข๎€ƒ๎…๎ฉ๎’๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc & Th๎ฅ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎Œฉi, truy c๎’ฑ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎€•๎€“๎€’๎€”๎€•๎€’๎€•๎€“๎€”๎€•๎€‘ 7. ๎€ฎ๎„๎๎„๎‘๎†๎Œ๎Š๎Œ๎๎€ƒ๎€ค๎€‘๎€ƒ๎€‰๎€ƒ๎€ฐ๎„๎Ž๎Œ๎‘๎–๎’๎‘๎€ƒ๎€ง๎€‘๎€ƒ๎€‹๎ƒฟ๎“—ng ch๎“ซ ๎…๎Œ๎ฒ๎‘๎€Œ๎€๎€ƒ1999. World Social Science Report๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ช๎€ƒ๎›๎˜๎’ฉt b๎’งn UNESCO Publishing/Elsevier, London. 8. ๎€ฏ๎ฐ๎™๎Œ-Strauss Cl., 1964. Cr๎Œ๎—๎ฑ๎•๎ˆ๎–๎€ƒ๎–๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎—๎Œ๎‰๎Œ๎”๎˜๎ˆ๎–๎€ƒdans les disciplines sociales et humaines. Tap chi Revue Internationale des Sciences sociales, Vol. XVI s๎“• 4. 9. ๎€ฐ๎’๎˜๎†๎‹๎’๎—๎€ƒ๎€ฆ๎๎€‘๎€๎€ƒ๎€”๎€œ๎€œ๎€š๎€‘๎€ƒ๎€ถ๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎—๎Œ๎‰๎Œ๎†๎Œ๎—๎ฐ๎€ƒ๎ˆ๎—๎€ƒ๎€ถ๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎†๎ˆ๎–๎€ƒsociales. Tap chi Recherche en soins infirmiers๎€๎€ƒ๎‘๎‚ƒ๎€ƒ๎€˜๎€“๎€๎€ƒ๎—๎‹๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎€œ๎€’๎€”๎€œ๎€œ๎€š, 10. 2011. Khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i t๎“ฉt h๎’ฑ๎˜๎€ƒ๎™๎ต๎€ƒ๎ƒฟ๎ช๎’๎€ƒ๎—๎’ฅo ๎Ž๎ฐ๎๎€‘๎€ƒ๎€ฅ๎ฉ๎’๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc, truy c๎’ฑ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎€”๎€›๎€’๎€”๎€•๎€’๎€•๎€“๎€”๎€• 11. Myers A. & Hansen Ch. H., 2007. Psychologie ๎ˆ๎›๎“๎ฐ๎•๎Œ๎๎ˆ๎‘๎—๎„๎๎ˆ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ช๎€ƒxu๎’ฉt b๎’งn de Boeck, Bruxelles. 12. ๎€ฑ๎„๎‡๎ˆ๎„๎˜๎€ƒ๎€ต๎€‘๎€๎€ƒ๎€”๎€œ๎€›๎€œ๎€‘๎€ƒ๎€ฏ๎„๎€ƒ๎‘๎„๎—๎˜๎•๎ˆ๎€ƒ๎‡๎ˆ๎–๎€ƒ๎—๎‹๎ฐ๎’๎•๎Œ๎ˆ๎–๎€ƒscientifiques, trong ๎€จ๎‘๎†๎œ๎†๎๎’๎“๎ฐ๎‡๎Œ๎ˆ๎€ƒphilosophique universelle, PUF, Paris. Tome 1, tr. 557-566. 13. Nguy๎“‰n th๎“ T๎“ฏ ๎€ซ๎˜๎œ๎€๎€ƒ๎€•๎€“๎€”๎€”๎€‘๎€ƒ๎€ฅ๎ช๎Œ๎€ƒ๎Š๎Œ๎’งng b๎’ฑ๎†๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅi h๎“‘๎†๎€ƒ๎‹๎„๎œ๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎–๎˜๎œ๎€ƒ๎‘๎Š๎’ฏ๎๎€‘๎€ƒ๎€ฅ๎ฉ๎’๎€ƒ๎€ท๎Œ๎„๎€ƒ๎€ถ๎ฉ๎‘๎Š, truy c๎’ฑ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ20/11/2012. 14. Nguy๎“‰๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎€ซ๎˜๎œ๎€๎€ƒ๎€•๎€“๎€”๎€•๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎Œ๎“…๎˜๎€ƒ๎‘๎‹๎ช๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c ๎Ž๎‹๎ป๎‘๎Š๎€ƒ๎‡๎ฉ๎๎€ƒ๎‘๎น๎Œ๎€ƒ๎—๎‹๎’ทng, t๎’ฅi trang web truy c๎’ฑ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎€•๎€š๎€’๎€”๎€”๎€’๎€•๎€“๎€”๎€•๎€‘ 15. Nguy๎“‰๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎€ท๎˜๎’ฉn, 2011a. ๎„ˆ๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎’๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฑu khoa h๎•c๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ช๎€ƒ๎›๎˜๎’ฉt b๎’งn T๎“™ng h๎“งp TP. H๎“— ๎€ฆ๎‹๎ด๎€ƒMinh. 16. Nguy๎“‰๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎€ท๎˜๎’ฉn, 2011๎…๎€‘๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎ฉ๎๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญu khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎”๎˜๎„๎€ƒ๎†๎ฉ๎†๎€ƒ๎“๎‹๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎“๎‹๎ฉ๎“๎€ƒ๎ƒฟ๎“๎‘๎‹๎€ƒ๎๎‘ญ๎“งng, truy c๎’ฑ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ16/12/2011. 17. Oliva Peter F., 2006. ๎€ป๎ซ๎œ๎€ƒ๎‡๎น๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎‹ฑ๎‹ฏ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘h h๎•c๎€๎€ƒ๎€ฑ๎›๎…๎€‘๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎“ฉ๎†๎€๎€ƒ๎€ซ๎ช๎€ƒ๎€ฑ๎“i. 18. Ph๎’ฅ๎๎€ƒ๎€ฅ๎ด๎†๎‹๎€ƒ๎€ถ๎„๎‘๎€๎€ƒ๎€•๎€“๎€”๎€•๎€‘๎€ƒNgh๎“… khoa h๎“‘c, nghi๎“‹p khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎Š๎‘ญ๎“ก๎Œ๎€ƒ๎๎ช๎๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘c Khoa h๎“‘c lu๎’ฑn hay lu๎’ฑn v๎“… khoa h๎“‘c, truy c๎’ฑ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎€•๎€˜๎€’๎€”๎€•๎€’๎€•๎€“๎€”๎€•๎€‘ 19. Ph๎’ฅm Duy Hi๎“‡n, 2012. Khoa h๎“‘c Vi๎“‹t Nam m๎’ณc k๎’ฝt trong phi chu๎’ญn m๎“ต๎†๎€๎€ƒ๎‹๎ช๎‘๎‹๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎‘๎‹๎€ƒ๎‹๎น๎„๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎—๎‘ญ๎€ƒ๎‡๎˜๎œ๎€ƒ๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎›๎“™๎Œ๎€๎€ƒ๎…๎ช๎Œ vi๎“ƒ๎—๎€ƒ๎ƒฟ๎„ƒ๎‘๎Š๎€ƒ๎—๎’ฅi truy c๎’ฑ๎“๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎€•๎€˜๎€’๎€”๎€”๎€’๎€•๎€“๎€”๎€•๎€‘ 20. ๎€ณ๎’๎Œ๎‘๎†๎„๎•๎ฐ๎€ƒ๎€ซ๎€‘๎€๎€ƒ๎€”๎€œ๎€™๎€›๎€‘๎€ƒ๎€ฏ๎„๎€ƒ๎–๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎†๎ˆ๎€ƒ๎ˆ๎—๎€ƒ๎๎‚ถ๎‹๎œ๎“๎’๎—๎‹๎ฑ๎–๎ˆ. ๎€ฑ๎‹๎ช๎€ƒ๎›๎˜๎’ฉt b๎’งn Champ ๎‚ฑ Flammarion, Paris. 21. Pourtois Desmet H. et Lahaye W., 2001. Les points-๎†๎‹๎„๎•๎‘๎Œ๎ฑ๎•๎ˆ๎–๎€ƒ๎‡๎ˆ๎€ƒ๎๎„๎€ƒ๎•๎ˆ๎†๎‹๎ˆ๎•๎†๎‹๎ˆ๎€ƒscientifique, trong Tap chi Recherche en soins infirmiers๎€๎€ƒ๎‘๎‚ƒ 65, 06/2001, 22. Sagaut P., 2008. ๎€ฌ๎‘๎—๎•๎’๎‡๎˜๎†๎—๎Œ๎’๎‘๎€ƒ๎ช๎€ƒ๎๎„๎€ƒ๎“๎ˆ๎‘๎–๎ฐ๎ˆ๎€ƒscientifique moderne๎€‘๎€ƒ๎„ˆ๎’ฅi h๎“‘c Pierre & Marie Curie Paris 6. 23. ๎€ท๎‹๎ฉ๎Œ๎€ƒ๎€ฑ๎Š๎“‘c, 2010. Khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎„๎‘๎Š๎€ƒ๎†๎‹๎“ณng l๎’ฅ๎Œ๎€‘๎€ƒ๎€ฅ๎ฉ๎’๎€ƒ๎„ˆ๎Œญt Vi๎t๎€๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎€”๎€—๎€’๎€›๎€’๎€•๎€“๎€”๎€“๎€ƒtruy c๎’ฑp t๎’ฅi trang web 24. Tr๎’ซn Ng๎“‘๎†๎€ƒ๎€ท๎‹๎ฒ๎๎€๎€ƒ๎€•๎€“๎€“๎€š๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎“ญ๎˜๎€ƒ๎†๎‘ซ๎€ƒ๎…๎’ง๎‘๎€ƒ๎—๎•๎’๎‘๎Š๎€ƒ๎Ž๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“๎Œ๎€ƒ-๎€ƒ๎‘๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎€‹๎—๎•๎‘ญ๎“ก๎‘๎Š๎€ƒ๎‹๎“ง๎“๎€ƒ๎€น๎Œ๎“‹๎—๎€ƒ๎€ฑ๎„๎๎€Œ๎€๎€ƒ๎—๎‹๎„๎๎€ƒ๎๎˜๎’ฑ๎‘๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎…๎ช๎œ๎€ƒ๎—๎’ฅi H๎กi th๎Œซo ๎…๎ช๎‘๎€ƒ๎™๎‰ ๎‘๎Š๎‹๎Œ๎ฒ๎‘๎€ƒ๎†๎ฑ๎˜๎€ƒ๎†๎‹ฏ๎€ƒ๎…๎Œซn trong KHXH-NV do ๎‹๎„๎Œ๎€ƒ๎„ˆ๎’ฅi h๎“‘c Qu๎“•c gia t๎“™ ch๎“ญ๎†๎€ƒ๎—๎‹๎ฉ๎‘๎Š๎€ƒ๎€™๎€’๎€•๎€“๎€“๎€š๎€‘ 25. Tr๎’ซn Ng๎“‘๎†๎€ƒ๎€ท๎‹๎ฒ๎๎€๎€ƒ๎€•๎€“๎€”๎€”๎€‘๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎“ณng v๎’ฉ๎‘๎€ƒ๎ƒฟ๎“… c๎“ซa khoa h๎“‘๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎“i trong th๎“ƒ gi๎“Ÿ๎Œ๎€ƒ๎ƒฟ๎‘ญ๎‘ซ๎‘๎Š๎€ƒ๎ƒฟ๎’ฅ๎Œ๎€๎€ƒ๎…๎ฉ๎’๎€ƒ๎†๎ฉ๎’๎€ƒ๎ƒฟ๎“… d๎’ฏ๎‘๎€ƒ๎—๎•๎ต๎‘๎‹๎€ƒ๎…๎ช๎œ๎€ƒ๎—๎’ฅi H๎กi th๎Œซo qu๎™c t๎‡ ๎‚ณ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎›๎ญ๎€ƒ๎‹๎กi th๎ฅi h๎กi nh๎Œต๎“๎‚ด, d๎’๎€ƒ๎„ˆ๎€ซ๎€ด๎€ช-HCM t๎“™ ch๎“ญ๎†๎€ƒ๎‘๎Š๎ช๎œ๎€ƒ๎€”๎€˜๎€’๎€”๎€•๎€’๎€•๎€“๎€”๎€” T๎Œฉ๎“๎€ƒ๎†๎‹๎ด๎€ƒ๎€ฎ๎‹๎’๎„๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ท๎•๎‹ฑ๎ฅ๎‘๎Š๎€ƒ๎„ˆ๎Œฉ๎Œ๎€ƒ๎‹๎•๎†๎€ƒ๎€ฆ๎Œฏ๎‘๎€ƒ๎€ท๎‹๎‹ฏ๎€ƒ Ph๎Œฏn C Khoa h๎•๎†๎€ƒ๎€ป๎ญ๎€ƒ๎‹๎ก๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฑ๎‹๎ซ๎‘๎€ƒ๎™๎„ƒ๎‘๎€ƒ๎™๎ช๎€ƒ๎€ช๎Œ๎ฉ๎’๎€ƒ๎‡๎ญc 26 2013 30-45 26. Tremblay 1968. ๎€ฌ๎‘๎Œ๎—๎Œ๎„๎—๎Œ๎’๎‘๎€ƒ๎ช๎€ƒ๎๎„๎€ƒrecherche en sciences humaines. Les ๎†๎๎„๎–๎–๎Œ๎”๎˜๎ˆ๎–๎€ƒ๎‡๎ˆ๎–๎€ƒ๎–๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎†๎ˆ๎–๎€ƒ๎–๎’๎†๎Œ๎„๎๎ˆ๎–๎€๎€ƒ๎„ˆ๎’ฅi h๎“‘c ๎€ด๎˜๎ฐ๎…๎ˆ๎†๎€ƒ๎ช๎€ƒ๎€ฆ๎‹๎Œ๎†๎’๎˜๎—๎Œ๎๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฆ๎„๎‘๎„๎‡๎„๎€‘ 27. Tremblay 1988. ๎€ช๎•๎„๎‘๎‡๎ˆ๎˜๎•๎€ƒ๎ˆ๎—๎€ƒ๎๎Œ๎–๎ฑ๎•๎ˆ๎€ƒ๎‡๎ˆ๎€ƒ๎๎„๎€ƒ๎•๎ˆ๎†๎‹๎ˆ๎•๎†๎‹๎ˆ๎€ƒ๎–๎’๎†๎Œ๎„๎๎ˆ๎€ƒ๎„๎˜๎€ƒ๎€ด๎˜๎ฐ๎…๎ˆ๎†. Les classiques ๎‡๎ˆ๎–๎€ƒ๎–๎†๎Œ๎ˆ๎‘๎†๎ˆ๎–๎€ƒ๎–๎’๎†๎Œ๎„๎๎ˆ๎–๎€๎€ƒ๎„ˆ๎’ฅ๎Œ๎€ƒ๎‹๎’๎†๎€ƒ๎€ด๎˜๎ฐ๎…๎ˆ๎†๎€ƒ๎ช๎€ƒChicoutimi, Canada. 28. Tsafak G., 2001. Comprendre les sciences de ๎๎‚ถ๎ฐ๎‡๎˜๎†๎„๎—๎Œ๎’๎‘๎€๎€ƒ๎€ฏ๎‚ถ๎€ซ๎„๎•๎๎„๎—๎—๎„๎‘๎€๎€ƒ๎€ณ๎„๎•๎Œ๎–๎€‘ 29. Van der MAREN 2003. Recherche ๎„๎“๎“๎๎Œ๎”๎˜๎ฐ๎ˆ๎€ƒ๎ˆ๎‘๎€ƒ๎€ณ๎ฐ๎‡๎„๎Š๎’๎Š๎Œ๎ˆ, De Boeck, Bruxelles. 30. Wallerstein I., 1996. Ouvrir les sciences sociales. Les classiques des sciences sociales, ๎„ˆ๎’ฅi h๎“‘๎†๎€ƒ๎€ด๎˜๎ฐ๎…๎ˆ๎†๎€ƒ๎ช๎€ƒ๎€ฆ๎‹๎Œ๎†๎’๎˜๎—๎Œ๎๎Œ๎€๎€ƒ๎€ฆ๎„๎‘๎„๎‡๎„๎€‘ ... However, this is common for all non-English speaking countries. In addition, papers in Vietnamese reviewed by international peers aren't regarded as responding to international standards, especially in social sciences Tran Thanh Ai, 2013. ... Ai TRAN ThanhFor a number of years there has been much news in the media about the education crisis and the backwardness of scientific research in Vietnam. This situation was evident from the extremely modest position of Vietnamese universities in the World Universities Rankings and through the paucity of scientific articles published by Vietnamese scientists in international journals. Yet the country has the largest number of professors and doctors in Southeast Asia. In the educational sciences, the situation is even more disappointing. Once again, we have to pay careful attention to the quality of scientific staff in our country in order to find radical solutions to treat the causes of this crisis and backwardness. In this paper, the results of a preliminary examination of over 600 titles of mastersโ€™ dissertations in educational sciences are reported to identify the causes of weakness in educational research in Vietnam, and to suggest some fundamental solutions.... Tuy nhiรชn, tรฌnh trแบกng ฤ‘รณ lร  chung cho mแปi quแป‘c gia mร  tiแบฟng mแบน ฤ‘แบป khรดng phแบฃi lร  tiแบฟng Anh, khรดng phแบฃi chแป‰ riรชng Viแป‡t Nam ta. Hฦกn nแปฏa, viแป‡c chฦฐa ฤ‘ฦฐแปฃc nhรฌn nhแบญn ฤ‘รณ รญt nhiแปu cลฉng cho thแบฅy rแบฑng hoแบกt ฤ‘แป™ng khoa hแปc, nhแบฅt lร  trong lฤฉnh vแปฑc xรฃ hแป™i -nhรขn vฤƒn vร  giรกo dแปฅc cแปงa ta chฦฐa ฤ‘แบกt ฤ‘ฦฐแปฃc chuแบฉn mแปฑc khoa hแปc thแบฟ giแป›i, mร  chรบng tรดi ฤ‘รฃ ฤ‘แป cแบญp trong mแป™t bร i bรกo khรกc Trแบงn Thanh รi, 2013. Nรณi chung, ngay cแบฃ khi khรดng cรณ cรกc xแบฟp hแบกng trรชn ฤ‘รขy, mแปi ngฦฐแปi vแบซn cรณ thแปƒ nhแบญn ra tรฌnh trแบกng trรฌ trแป‡ trong hoแบกt ฤ‘แป™ng khoa hแปc cแปงa Viแป‡t Nam lร  hiแปƒn hiแป‡n, khรดng gรฌ cรณ thแปƒ phแปง nhแบญn ฤ‘ฦฐแปฃc. ... Ai TRAN ThanhThรดng tin chung Ngร y nhแบญn 29/05/2014 Ngร y chแบฅp nhแบญn 29/08/2014 Title Weakness of educational research in Vietnam Causes and solutions Tแปซ khรณa Nghiรชn cแปฉu khoa hแปc, khoa hแปc giรกo dแปฅc, phฦฐฦกng phรกp nghiรชn cแปฉu, khรกi quรกt hรณa ABSTRACT In recent years, in the mass media, the public have said much about the crisis in education and backwardness of scientific research in our country. This situation is expressed through extremely modest position of Vietnamese universities in the university rankings in the world and through the paucity of scientific articles published by Vietnamese scientists in international Journals. Yet, our country has the most number of professors and post graduatesin the South-East of Asia. In the educational sciences, the situation is even more disappointing for 15 years, from 1996-2010, only 39 articles were published internationally, while we trained a series of post graduate. Again, we have to pay attention to the quality of scientific staff of our country seriously to find radical solutions to treating the causes of this crisis and backwardness. In this article, we would like to present the results of the preliminary examination of over 600 titles of Master theses in educational sciences, to try to trace the causes of the weakness in educational research of Vietnam and to suggest some radical solutions. This is the first step for further research that we will proceed in the near PourtoisHuguette DesmetWilly LahayeSommaire Prรฉsentation du cours 1. L'exigence scientifique 2. Structuration de l'espace de recherche 3. Construction de l'objet de recherche 4. Rรฉalisation de la recherche 5. Les รฉtapes รฉpistรฉmologiques de la scientificitรฉ de la recherche 6. La conception classique de la scientificitรฉ 7. La scientificitรฉ de l'instrumentation 8. Vers un รฉlargissement des critรจres de scientificitรฉ 9. Synthรจse des critรจres de scientificitรฉ 10. La validitรฉ de reliance 11. Une รฉpistรฉmologie postmoderne 12. La libertรฉ de la recherche Bibliographie Annexe Ouvrage analysรฉ "Comment les mรจres enseignent ร  leur enfant 5-6 ans" par Pourtois Paris, 1979 Prรฉsentation du cours Le document qui suit constitue un outil de travail pour tous ceux qui ont ร  construire et rรฉaliser une recherche scientifique. Celle-ci, en effet, est exigeante et peu nombreux sont les ouvrages ou articles qui proposent un tel guide de la dรฉmarche scientifique en sciences humaines. Les objectifs du cours sont donc de -proposer un outil de rรฉfรฉrence prรฉcisant les points-charniรจres ร  prendre en compte dans la recherche scientifique ; -fournir des critรจres permettant d'assurer la scientificitรฉ d'une recherche et de se questionner sur l'รฉpistรฉmologie en sciences humaines. En deux heures, l'รฉtudiant aura pris connaissance, par une lecture attentive, du contenu du cours ; il en aura dรฉgagรฉ et compris les concepts essentiels. Cela constitue une premiรจre รฉtape. Mais ce contenu, il faudra l'expรฉrimenter, le manipuler avant d'entreprendre sa proche recherche. C'est pourquoi, nous invitons l'รฉtudiant, pour ses exercices et devoirs, ร  choisir une recherche dans un ouvrage, une revue scientifique โ€ฆ bien dรฉcrite et ร  l'analyser en se servant des points de repรจre spรฉcifiรฉs dans le cours. L'auteur de la recherche a-t-il bien prรฉcisรฉ sa ses questions de recherche ? Si oui, quelles est sont-elles ? Le chercheur a-t-il รฉmis des hypothรจses ? Si oui, lesquelles ? Si non, y a-t-il bien une ligne de rรฉfรฉrence ร  l'รฉtude ? Si oui, quelle est-elle ? Et ainsi de suite pour chacun des points-repรจres. Ensuite, l'รฉtudiant s'interrogera sur les qualitรฉs mรฉtrologiques de la recherche. Quelles sont celles que l'auteur a mises en รฉvidence ? La validitรฉ de reliance a-t-elle รฉtรฉ respectรฉe ? Si non, qu'aurait dรป faire le chercheur ? Pour aider l'รฉtudiant, un exemple d'un tel exercice a รฉtรฉ placรฉ en annexe. La recherche analysรฉe est extraite de l'ouvrage de Jean-Pierre Pourtois Comment les mรจres enseignent ร  leur enfant 5 -6ans ยป Paris, PUF, 1979. Cette analyse permettra d'รฉclairer, d'illustrer et d'approfondir chaque รฉtape prรฉsentรฉe dans la partie thรฉorique. Par ailleurs, la validitรฉ de reliance de la recherche est examinรฉe. Ce cours est susceptible de venir en aide, sans doute ultรฉrieurement, ร  toute personne qui aura a mener sa propre recherche mรฉmoriste, doctorant, chercheurโ€ฆ. Rรฉflรฉchir sur chacune des phases, les complรฉter, s'interroger sur leur cohรฉrence et leur validitรฉ sont indispensable ร  toute dรฉmarche rรฉuss r un mรฉmo FragniรจreFragniรจre 1986. Comment rรฉuss r un mรฉmo re. Dunod, cรดng bแบฑng vแป›i Khoa hแปc xรฃ hแป™i vร  nhรขn vฤƒn? bรกo G รกo dแปฅc & Th ฤ‘ iHiแบฟu Nguyแป…nHiแบฟu Nguyแป…n, 2012. Thiแบฟu cรดng bแบฑng vแป›i Khoa hแปc xรฃ hแป™i vร  nhรขn vฤƒn? bรกo G รกo dแปฅc & Th ฤ‘ i, u-cong-bang-voi-Khoa-hoc-xa-hoi-va-nhanvan-1965183/ truy cแบญp ngร y 20/12/ KazancigilD MakinsonKazancigil A. & Makinson D. ฤ‘แป“ng chแปง biรชn, 1999. World Social Science Report, Nhร  xuแบฅt bแบฃn UNESCO Publishing/Elsevier, hแปc xรฃ hแป™i tแปฅt hแบญu vรฌ ฤ‘ร o tแบกo 2011. Khoa hแปc xรฃ hแป™i tแปฅt hแบญu vรฌ ฤ‘ร o tแบกo kรฉm. Bรกo G รกo dแปฅc, truy cแบญp ngร y 18/12/2012Psychologie expรฉr ment leA MyersH Hansen ChMyers A. & Hansen Ch. H., 2007. Psychologie expรฉr ment le, Nhร  xuแบฅt bแบฃn de Boeck, giแบฃng bแบญc ฤ‘แบกi hแปc hay hร nh trรฌnh suy ngแบซmNguyแป…n thแป‹ Tแปซ Huy, 2011. Bร i giแบฃng bแบญc ฤ‘แบกi hแปc hay hร nh trรฌnh suy ngแบซm. Bรกo T Sรกn, &News=4749&CategoryID=6 truy cแบญp ngร y 20/11/ nhร  khoa hแปc khรดng dรกm nรณi thแบณngHuy Nguyแป…n VฤƒnNguyแป…n vฤƒn Huy, 2012. Nhiแปu nhร  khoa hแปc khรดng dรกm nรณi thแบณng, tแบกi trang web truy cแบญp ngร y 27/11/2012. 15. Nguyแป…n vฤƒn Tuแบฅn, 2011a. vร o n รชn แปฉu khoa h c. Nhร  xuแบฅt bแบฃn Tแป•ng hแปฃp TP. Hแป“ Chรญ dแปฑn n trรฌnh h c, Nxb. Giรกo dแปฅcOliva PeterOliva Peter F., 2006. Xรขy dแปฑn n trรฌnh h c, Nxb. Giรกo dแปฅc, Hร  Nแป™i. A. Hoแบกt ฤ‘แป™ng khแปŸi ฤ‘แป™ngฤแปc thรดng tin, kแบฟt hแปฃp vแป›i quan sรกt hรฌnh แบฃnh, nรชu nhแปฏng hiแปƒu biแบฟt cแปงa em vแป triแปu ฤ‘แบกi Lรช sฦก Xem lแปi giแบฃi B. Hoแบกt ฤ‘แป™ng hรฌnh thร nh kiแบฟn thแปฉc1. Tรฌm hiแปƒu vแป tแป• chแปฉc bแป™ mรกy chรญnh quyแปn thแปi Lรช sฦกฤแปc thรดng tin, kแบฟt hแปฃp quan sรกt hรฌnh, hรฃyVแบฝ sฦก ฤ‘แป“ bแป™ mรกy nhร  nฦฐแป›c thแปi vua Lรช Thรกnh Tรดng vร  nรชu nhแบญn xรฉtCho biแบฟt nhแปฏng cแบฃi cรกch cแปงa vua Lรช Thรกnh Tรดng nhแบฑm mแปฅc ฤ‘รญch gรฌDแปฑa vร o lฦฐแปฃc ฤ‘แป“, kแปƒ tรชn 13 ฤ‘แบกo thแปซa tuyรชn dฦฐแป›i thแปi Lรช sฦก Xem lแปi giแบฃi 2. Tรฌm hiแปƒu thรดng tin vแบง quรขn ฤ‘แป™i vร  luแบญt phรกp thแปi Lรช sฦกฤแปc thรดng tin, hรฃyCho biแบฟt cรกch tแป• chแปฉc quรขn ฤ‘แป™i thแปi Lรช sฦก cรณ ฤ‘iแปƒm gรฌ giแป‘ng vแป›i thแปi Lรญ-TrแบงnNรชu dแบซn chแปฉng cho thแบฅy triแปu Lรช sฦก rแบฅt quan tรขm ฤ‘แบฟn viแป‡c bแบฃo vแป‡ lรฃnh thแป• quแป‘c giaChแป‰ ra nhแปฏng ฤ‘iแปƒm khรกc nhau trong nแป™i dung bแป™ Luแบญt Hแป“ng ฤแปฉc so vแป›i cรกc bแป™ phแบงn thแปi Lรญ-Trแบงn. Sแปฑ khรกc biแป‡t ฤ‘รณ thแปƒ hiแป‡n ฤ‘iแปu gรฌ cแปงa bแป™ luแบญt Hแป“ng ฤแปฉc? Xem lแปi giแบฃi 3. Tรฌm hiแปƒu vแป tรฌnh hรฌnh kinh tแบฟ thแปi Lรช sฦกฤแปc thรดng tin hรฃyHoร n thร nh bแบฃng vร o vแปŸ vแป tรฌnh hรฌnh kinh tแบฟ dฦฐแป›i thแปi Lรช sฦก theo yรชu cแบงuLฤฉnh vแปฑcTรฌnh hรฌnh phรกt triแปƒnNรดng nghiแป‡pThแปง cรดng nghiแป‡pThฦฐฦกng nghiแป‡p Xem lแปi giแบฃi C. Hoแบกt ฤ‘แป™ng luyแป‡n tแบญp1. Trรฌnh bร y vร o vแปŸ mแป™t sแป‘ thร nh tแปฑu ฤ‘แบกt ฤ‘ฦฐแปฃc dฦฐแป›i thแปi Lรช sฦก trรชn cรกc lฤฉnh vแปฑc Kinh tแบฟ, phรกp luแบญt, giรกo dแปฅc vฤƒn hแปc-nghแป‡ thuแบญt khoa hแปc Xem lแปi giแบฃi 2. Nรชu nhแปฏng viแป‡c lร m vร  ฤ‘รกnh giรก vai trรฒ cแปงa vua Lรช Thรกnh Tรดng trong viแป‡c xรขy dแปฑng vร  bแบฃo vแป‡ ฤ‘แบฅt nฦฐแป›c Xem lแปi giแบฃi 3. Hoร n thร nh bแบฃng sau vร o vแปŸNแป™i dungThแปi Lรฝ- TrแบงnThแปi Lรช sฦกBแป™ mรกy nhร  nฦฐแป›c แปŸ Trung ฦฐฦกngCรกc ฤ‘ฦกn vแป‹ hร nh chรญnh ฤ‘แป‹a phฦฐฦกngCรกch ฤ‘ร o tแบกo tuyแปƒn chแปn bแป• sung quan lแบกiPhรกp luแบญt Xem lแปi giแบฃi D. Hoแบกt ฤ‘แป™ng vแบญn dแปฅng1. Dแปฑa vร o ฤ‘oแบกn thรดng tin, kแบฟt hแปฃp hiแปƒu biแบฟt cแปงa em, nรชu chแปง trฦฐฦกng cแปงa cรกc vua thแปi Lรช sฦก ฤ‘แป‘i vแป›i lรฃnh thแป• cแปงa ฤ‘แบฅt nฦฐแป›c. Chแปง trฦฐฦกng ฤ‘รณ cรณ giรก trแป‹ ฤ‘แบฟn ngร y nay khรดng? Vรฌ sao? Xem lแปi giแบฃi 2. Em hรฃy ฤ‘รณng vai mแป™t thuyแบฟt minh viแป‡n bแบฃo tร ng Lแป‹ch sแปญ, giแป›i thiแป‡u cho cรกc bแบกn vแป mแป™t lฤฉnh vแปฑc thuแป™c triแปu ฤ‘แบกi Lรช sฦก mร  em thรญch nhแบฅt Xem lแปi giแบฃi

khoa hแปc xรฃ hแป™i 7